Enerji Günlüğü - Doğal SİT alanlarında, belirli şartların yerine getirilmesi halinde hidroelektrik santralleri (HES) kurulmasına izin verilebilecek.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, doğal SİT alanlarında planlanan hidroelektrik santralleri (HES) projelerinin gerçekleştirilmesine yönelik bir ilke kararı aldı. Alınan ilke kararı, söz konusu HES projelerine ilişkin Bölge Komisyonlarına gelen başvuruların değerlendirilmesinde bilimsel temele dayalı karar alma bütünlüğünü sağlamayı amaçlıyor.
İlke kararına göre, doğal sit alanlarında Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu sonucunda belirlenen kriterlerden herhangi birine sahip alanlarda HES kurulmasına izin verilmeyecek. HES'e kesinlikle izin verilemeyecek bölge türleri şöyle sıralanıyor:
- Bölgesel, ulusal veya dünya ölçeğinde olağanüstü ekosistemleri/türleri bulunduran
- Özgün ekosistem yapısına sahip, doğal alanların ekolojik bütünlüğünü sağlayan ve besin zinciri içinde yer alan kritik türleri barındıran
- Küresel ve ulusal ölçekte dar yayılımlı, kritik, nesli tehdit ve tehlike altında endemik tür veya türlerin; üreme ve beslenme alanlarını ihtiva eden,
hayati ihtiyaçlarını temin edebileceği uygun yaşama şartlarını sağlayan, göç ve yayılma alanlarını ve göç yollarını ihtiva eden
- Ekolojik süreçleri, ekosistem hizmetlerini, ekolojik barınakları muhafaza eden, iklim değişikliklerine tampon sağlayan
- Jeolojik ve jeomorfolojik açıdan istisnai özellikte olan
Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu neticesinde, kesinlikle HES kurulmasına izin verilmemesini gerektirecek özellikleri bünyesinde barındırmayan alanlarda bazı şartların yerine getirilmesi kaydıyla HES kurulmasına izin verilebilecek. HES kurulması için yerine getirilmesi gereken şartlar ise şöyle sıralanıyor:
- Bölge halkının içme ve tarımsal amaçlı su kullanım ihtiyaçlarının dikkate alınacak
- Ekolojik ihtiyaç debisi, araştırma çalışmasında belirlenerek su yatağındaki biyolojik çeşitliliğin devamını sağlayacak şekilde teminat altına alınacak
- Projeler balık türlerinin geçişine izin verilecek şekilde düzenlenecek
- Projeyle yaban hayvanlarının geçişlerinin engellenmesi halinde uygun geçiş alanları oluşturulacak
Doğal Sit Alanlarında yeniden değerlendirme yapılıncaya kadar; HES'e kesinlikle izin verilmemesini gerektirecek özellikleri barındırmayan 1'inci, 2'nci ve 3'üncü derece doğal sit alanlarında gerekli şartlar yerine getirilmesi şartıyla izin verilebilecek.
Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte tanımlanan kategorilere göre hangi bölgeler için nasıl bir süreç işleyeceği de belirlendi. Buna göre, Kesin Korunacak Hassas Alanlarda HES projelerine izin verilmeyecek. Nitelikli Doğal Koruma Alanlarında, bu ilke kararlarında yer alan HES'e kesin izin verilmemesini gerektiren özelliklerden en az birini barındırması halinde izin verilmeyecek. Bu özellikleri taşımayan alanlarda ise gerekli şartların yerine getirilmesi halinde izin verilebilecek.
Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanlarında da, bu ilke kararlarında gösterilen şartların yerine getirilmesi halinde HES'lere izin çıkabilecek.
Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonlarında ekolojik temelli bilimsel araştırma raporunun konusu ile ilgili uzmanların bulunmaması durumunda, biyolojik çeşitlilik konusunda uzman biyologların ve/veya jeologlardan komisyonca görüş alınması gerekecek.
Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonundan izin verilen alanlarda yapılacak HES projelerinin, alanın topoğrafik yapısı ve peyzaj değerleri dikkate alınarak projelendirilmesi istenecek. Bu projelere ilişkin ilgili Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonundan da uygunluk kararı alınması gerekecek.
İLKE KARARI (TAM METİN)
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
Toplantı No. ve Tarihi: 24 - 03/07/2014 Toplantı Yeri
Karar No. ve Tarihi: 69- 03/07/2014ANKARA
DOĞAL SİT ALANLARINDA PLANLANAN HİDROELEKTRİK
SANTRALLERİ (HES) PROJELERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE
YÖNELİK İLKE KARARI
Doğal sit alanlarında yapılacak HES Projelerine ilişkin Bölge Komisyonlarına gelen başvuruların değerlendirilmesinde bilimsel temele dayalı karar alma bütünlüğünü sağlamak amacıyla Merkez Komisyonu İlke Kararı alınmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla aşağıdaki düzenleme gerçekleştirilmiştir.
Doğal sit alanlarında;
1) Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu sonucunda;
• Bölgesel, ulusal veya dünya ölçeğinde olağanüstü ekosistemleri/türleri bulunduran,
• Özgün ekosistem yapısına sahip, doğal alanların ekolojik bütünlüğünü sağlayan ve besin zinciri içinde yer alan kritik türleri barındıran,
• Küresel ve ulusal ölçekte dar yayılımlı, kritik, nesli tehdit ve tehlike altında endemik tür veya türlerin;
- üreme ve beslenme alanlarını ihtiva eden,
- hayati ihtiyaçlarını temin edebileceği uygun yaşama şartlarını sağlayan,
- göç ve yayılma alanlarını ve göç yollarını ihtiva eden,
• Ekolojik süreçleri, ekosistem hizmetlerini, ekolojik barınakları muhafaza eden, iklim değişikliklerine tampon sağlayan,
• Jeolojik ve jeomorfolojik açıdan istisnai özellikte olan,
kriterlerden en az birini bünyesinde bulunduran doğal sit alanlarında HES yapımına izin verilmeyeceğine,
2) Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporu neticesinde yukarıda belirlenen özellikleri bünyesinde barındırmayan alanlarda;
• Bölge halkının içme ve tarımsal amaçlı su kullanım ihtiyaçlarının dikkate alınması,
• Ekolojik ihtiyaç debisinin araştırma çalışmasında belirlenerek su yatağındaki biyolojik çeşitliliğin devamını sağlayacak şekilde teminat altına alınması,
• Projelerin balık türlerinin geçişine izin verilecek şekilde düzenlenmesi,
• Proje ile yaban hayvanlarının geçişlerinin engellenmesi halinde uygun geçiş alanlarının oluşturulması,
şartıyla doğal sit alanlarında HES taleplerine değerlendirilme sonucu izin verilebileceğine, bu durumda yukarıda belirtilen özellikler dikkate alınarak;
3) Mevcut doğal sit derecelerine göre;
Doğal Sit Alanlarında yeniden değerlendirme yapılıncaya kadar; 1. maddede belirtilen özellikleri bünyesinde barındırmayan 1'inci, 2'nci ve 3'üncü derece doğal sit alanlarında 2. maddede belirtilen şartlar doğrultusunda izin verilebileceğine,
4) Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte tanımlanan kategorilere göre;
a) Kesin Korunacak Hassas Alanlarda HES projelerine izin verilmeyeceğine,
b) Nitelikli Doğal Koruma Alanlarında 1. maddedeki özelliklerden en az birini barındırması halinde izin verilmeyeceğine, bu özellikleri taşımayan alanlarda ise 2. maddedeki şartların yerine getirilmesi halinde izin verilebileceğine,
c) Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanlarında 2. maddedeki şartların yerine getirilmesi halinde izin verilebileceğine,
5) Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonlarında ekolojik temelli bilimsel araştırma raporunun konusu ile ilgili uzmanların bulunmaması durumunda, biyolojik çeşitlilik konusunda uzman biyologların ve/veya jeologlardan komisyonca görüş alınması gerektiğine,
6) Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonundan izin verilen alanlarda yapılacak HES projelerinin, alanın topoğrafik yapısı ve peyzaj değerleri dikkate alınarak projelendirilmesi ve bu projeye ilişkin ilgili Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonundan uygunluk kararı alınması gerektiğine,
Karar verildi.
