Enerji Günlüğü - Avrupa şu anda şebeke geliştirmede önemli gecikmelerle karşı karşıya. Bu da artan bağlantı sürelerine ve dolayısıyla AB'nin ekonomiyi karbondan arındırma çabalarının yavaşlamasına yol açıyor. Avrupa için güvenli, sürdürülebilir ve uygun fiyatlı enerji sağlamaya odaklanan Avrupa Komisyonu, bu durumu gidermeye yardımcı olmak amacıyla ileriye dönük elektrik şebekeleri geliştirmek için öngörülen yatırımlar hakkında bir Rehberlik belgesi sundu.
AB ülkelerine, ulusal düzenleyici makamlara ve iletim ve dağıtım sistemi operatörlerine hitap eden belge, şebeke yatırımlarının gelecekteki ihtiyaçları karşılaması ve aynı zamanda tüketiciler için uygun fiyat ve endüstrinin rekabet gücünü sağlaması için doğru koşulları yaratmalarına yardımcı olmak üzere rehberlik sunuyor. Ayrıca AB enerji ve iklim hedeflerine ulaşılmasının desteklemesi de gözetiliyor.
Belgeye göre Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde 2040 yılına kadar elektrik dağıtımı için tahmini 730 milyar euro ve iletim şebekesi geliştirmeleri için 477 milyar euro değerinde yatırıma ihtiyaç var.
3 ANA ALANDA SOMUT ÖRNEKLER
Rehberde ağ planlaması, düzenleyici denetim ve maliyetler ve teşvikler olmak üzere 3 ana alanda somut öneriler yer alıyor.
Ağ planlaması , Ulusal Enerji ve İklim Planları da dahil olmak üzere enerji ve iklim stratejilerini hesaba katan gelecekteki talep ve üretimin sağlam senaryolarına dayanması gerektiği belirtiliyor. Planlama dönemlerinin yeterince uzun olması ve paydaşların, gelecekteki ihtiyaçları uygun şekilde yakalamak için sürecin erken aşamalarına dahil edilmesi gerektiğinin altı çiziliyor.
DÜZENLEYİCİ KURUMLAR YETKİN OLMALI
Ulusal Düzenleyici Otoritelerin, dağıtım seviyesi de dahil olmak üzere ağ geliştirme planlarını değerlendirmek ve bu tür yatırımlar için teşvikler vermeye karar vermek için yeterli uzmanlık ve personel ile donatılmaları gerekiyor. Düzenleyici çerçevenin proje destekçileri ve nihai müşteriler için istikrarlı ve dengeli olmasını sağlamaları gerekiyor.
ŞEBEKE YATIRIMLARINDA 2 AŞAMALI ONAY SÜRECİ
Öngörülü yatırımlar için, varlığın gelecekteki kullanımına ilişkin riskin net bir şekilde çok önceden yapılması gerekiyor. Ek olarak, riski ve maliyetleri en aza indirirken şebeke projelerini hızlandırmak için 2 adımlı bir onay süreci düşünülebilir; bu süreç şunları kapsar: i) tasarım ve izin verme ve ii) inşaat. Varlıklar onaylandıktan sonra, örneğin, söz konusu varlığın ilk kullanım oranı öngörülenden düşükse, bunların ücretleri geriye dönük olarak sorgulanmamalı.
AĞ TARİFELERİ VE BAĞLANTI ÜCRETLERİ
Ağ tarifeleri ve bağlantı ücretleri ile ilgili olarak rehber, yalnızca mevcut şebeke kapasitesini değil aynı zamanda planlanan yatırımı da yansıtan ücretlerin, şebekenin hazır olduğu veya öngörülebilir gelecekte hazır olacağı yerlere yeni üretim ve yükleri çekebileceğini belirtiyor.
KAMU BÜTÇESİ VE DEVLET YARDIMLARI DEVREYE GİRMELİ
Son olarak, belge, karbon giderme ve piyasa entegrasyonunu hızlandırmaya yönelik önlemlerden kaynaklanan ek maliyetleri karşılamak için Devlet garantilerinin veya kamu bütçesinin kullanılmasının, öngörülen yatırımlar da dahil olmak üzere, düzenleyici çerçeve ve devlet yardımı kurallarına uygun olarak değerlendirilebileceğini öne sürüyor.
REHBERİN DİKKATE ALINMASINA DAVET
AB ülkeleri ve Ulusal Düzenleyici Otoriteler, ağ planlaması, bağlantı ücretleri ve ağ tarifeleri ile düzenleyici maliyet onayı için ulusal çerçeveler tasarlarken bu rehberi dikkate almaya davet edildi.
Ağ planlamasını daha da güçlendirmek için, Uygun Fiyatlı Enerji Eylem Planı doğrultusunda Avrupa Komisyonu, 2025 yılı sonuna kadar Avrupa Şebekeleri Paketi'ni sunacak. İlgili kamuoyu danışması halihazırda açık ve 5 Ağustos 2025'e kadar devam edecek.