Enerji Günlüğü- Mekanda Adalet Derneği (MAD) tarafından hazırlanan Enerji Yoksulluğu Görünümleri araştırması, İstanbul Maltepe özelinde hanelerin enerjiye erişim sorunlarını ve artan maliyetlerin yarattığı baskıyı verilerle ortaya koyuyor.
Ocak ve Mayıs 2025 döneminde 600 kişi ile anket ve 30 kişi ile derinlemesine görüşme yapılarak yürütülen çalışma, ilçe genelindeki hanelerin yüzde 31,8 oranında enerji yoksulu olduğunu gösteriyor. Düşük gelirli mahallelerde bu oran yüzde 50 seviyesine yaklaşırken, dört kişi ve üzeri kalabalık hanelerde enerji yoksulluğu oranı yüzde 36,5 olarak ölçülüyor.
ISINMA VE SERİNLEME LÜKS OLARAK GÖRÜLÜYOR
Rapor, iklim değişikliği ve ekonomik eşitsizliklerin derinleştirdiği enerji yoksulluğunun vatandaşlar tarafından deneyimlendiğini ancak isminin konulamadığını vurguluyor. Katılımcıların önemli bir bölümü, evi yeterince ısıtmayı veya serinletmeyi bir hak olmaktan ziyade zengin işi olarak nitelendiriyor. Hanelerin yüzde 38,8 gibi önemli bir kısmı imkan olması halinde evini daha fazla ısıtmak istediğini belirtirken, bu oran enerji yoksulu hanelerde yüzde 82,2 seviyesine kadar yükseliyor. Ayrıca hanelerin yüzde 16 oranındaki kısmı yalıtım ihtiyacının farkında olmasına rağmen maddi yetersizlik nedeniyle bunu karşılayamadığını ifade ediyor.
GELİR GRUPLARINA GÖRE ENERJİ MALİYETLERİ
Araştırma sonuçları, gelir grupları arasındaki enerji harcaması uçurumunu da gözler önüne seriyor. Üst gelir grubundaki hanelerin aylık ortalama ısınma gideri 3 bin 745 lira, elektrik gideri ise bin 208 lira olarak tespit ediliyor. Buna karşılık alt ve orta gelir gruplarında ısınma maliyeti 2 bin 319 lira ile 2 bin 403 lira arasında, elektrik gideri ise 816 lira ile 862 lira bandında seyrediyor. Veriler, alt-orta gelir grubundaki hanelerin enerji giderlerinde zorunlu kısıntıya gittiğine işaret ediyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ SERİNLEME İHTİYACINI ARTIRIYOR
Sadece ısınma değil, artan sıcak dalgaları nedeniyle serinleme ihtiyacı da hanelerin bütçesini zorluyor. Rapora göre hanelerin yüzde 43,4 oranındaki kısmı evini daha fazla serinletmek istediğini belirtiyor. Konutların düşük enerji performansı ve fiziksel özellikleri, sıcak ve soğukla mücadelede yaşanan yetersizliği doğrudan etkiliyor.
ENERJİ YOKSULLUĞU BİR İNSAN HAKKI MESELESİDİR
Mekanda Adalet Derneği’nden Yağız Eren Abanus, enerji yoksulluğunun yoksulluğun görünmeyen yüzü olduğunu belirterek, durumun sadece fatura ödeyememek değil, sağlıklı yaşam hakkının sistematik ihlali anlamına geldiğini vurguluyor. Enerji yoksulluğunun temel bir insan hakkı meselesi olarak tanımlanması gerektiğini savunan Abanus, yerel yönetimlerin enerji danışma noktaları kurması ve yenilenebilir enerji topluluklarının güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.