ERDEM DURU - ENERJİ GÜNLÜĞÜ

Trafikteki elektrikli araç sayısına paralel, lityum iyon pil kullanımı da giderek artıyor. Tabii her gelişme yan etkileriyle birlikte geliyor. Hem elektrikli araçlarda hem de farklı endüstriyel alanlarda pil kaynaklı yangın riski de giderek daha fazla gündeme geliyor.

Yangın güvenliği tarafında yeni teknolojiler geliştirilmesine rağmen, özellikle lityum pil söndürme ürünlerine ilişkin uluslararası standartların yokluğu sektörde önemli bir boşluk olarak gösteriliyor. Tabii hayat boşluk tanımıyor ve bu alandaki çözüm arayışları da çoğalıyor.

1985 yılından bu yana yangın güvenliği çözümleri alanında faaliyet gösteren Envoy Fire da, emobilite alanındaki gelişmelere uyum sağlamış. Araçlara yönelik otomatik söndürme sistemi geliştirdiklerini anlatan Envoy Fire Genel Müdürü Ferhat Bozkurt, Enerji Günlüğü’nün bu alandaki gelişmelere ilişkin sorularını cevapladı.

Lityum iyon pil yangınlarının diğer yangınlardan farkı nedir?

Lityum iyon pil yangınlarını diğer yangınlardan ayıran en önemli nokta ve esasen en sorunlu kısmı başladıktan sonra kendi kendini besleyen bir formatta olması. Normal bir yangını söndürmek için Yangın Üçgeni dediğimiz ısı, oksijen ve yanıcı madde bileşenlerinden birini ortamdan uzaklaştırmanız gerekir. Lityum piller, kendi oksijen ve ısısını üreterek yanmaya devam ettiğinden, klasik yangın söndürme yöntemleriyle kontrol altına alınamıyor. Bu nedenle normal yangınlardaki gibi oksijeni keserek, ısıyı düşürerek veya yanıcı maddeyi ortamdan uzaklaştırarak yangını kontrol altına almanız imkânsız hale gelir. Pil yangınlarını diğerlerinden ayıran en önemli kısım burası. Biz de bu durumu bilerek, etkili çözümler üretmeye odaklanıyoruz.

BİN DERECE ANINDA KONTROL ALTINDA

Söndürülemez denilen bu yangınlara karşı geliştirdiğiniz çözümler ve bunların muadillerinden farkları neler?

Pilleri söndürebilmek için de yangın üçgeninin bileşenlerini ortadan kaldırmamız gerekiyor. Bizim geliştirdiğimiz çözümlerde iki temel yöntem ön plana çıkıyor: Çok hızlı soğutma ve boğma. Öncelikle, piller üzerine çok hızlı bir soğutma uyguluyoruz. Hatta 1500 derecelere kadar ulaşan ısıyı, 3-5 saniye gibi kısa bir süre içerisinde direkt 50 derecenin altına çekiyoruz. Bu çok önemli bir başarı. Eş zamanlı olarak pilin yüzeyini kaplayan bir boğma yöntemi uygulanıyor. Boğma yöntemiyle, pilin yüzeyini adeta şeffaf ve ince bir film tabakası gibi kaplıyoruz. Kimyasal reaksiyonla, yanan bölgedeki oksijenin temasını kesmeye çalışıyoruz. Pil içerisinde bu gibi farklı kimyasal reaksiyonları gerçekleştirerek yangının ilerlemesini durduruyor ve pil yangınını güvenli bir şekilde kontrol altına alıyoruz.

OTOMATİK SÖNDÜRME SİSTEMİ HAZIR GİBİ

Geleceğe yönelik yeni projeleriniz ve hedefleriniz var mı?

Şu anda araçlar için otomatik söndürme sistemleri geliştirmek için çalışıyoruz. Tasarlama sürecini bitirdiğimizi söyleyebilirim. Batarya paketlerinin içerisine otomatik söndürme sistemlerini entegre ediyoruz. Böylece ilk yangın anında, hatta ilk patlama anında müdahaleler gerçekleştirerek daha güvenli, hızlı ve efektif çözümler sunuyoruz. Bu konuda otomobil ve otobüs üreticisi gibi piyasada birçok firmayla işbirliği yapıyoruz. Geleceğe yönelik nihai amacımız ise, pilleri yanmaz hale getirebilecek teknolojiyle sadece ülkemizdeki vatandaşlarımızı değil, tüm dünya halklarını buluşturmak.

AVRUPA PAZARINA AÇILMA HAZIRLIĞI

Tüm dünya demişken, ülke dışına dönük hedef ve çalışmalarınızı anlatır mısınız?

Ülkemizde bu işin sadece kimyasal Ar-Ge sürecini değil, ticarileşme ve saha Ar-Ge’sini de tamamladık. Bir ürünün sahaya çıkması, insanlardan gelebilecek soru işaretlerini ve eksikleri görmemizi sağlayan kritik bir süreç. Son yedi aydır birçok kurum ve kuruluşla denemeler ve testler yaparak saha çalışmalarımızı da başarıyla tamamladık. Sırada uluslararası alanda büyüme var. İlki Polonya’da olmak üzere Avrupa ülkelerinde tesisler kurmayı planlıyoruz. Distribütörlük sözleşmeleri için görüşmelerimiz devam ediyor.

EN BÜYÜK ENGEL REGÜLASYON

Lityum pil yangını söndürme çözümleri pazarındaki en önemli sıkıntılar neler?

Regülasyon. Şu anda dünyada karşılaştığımız en büyük sorunlardan biri, bu söndürme ürünlerine ait özel bir standart ve kriterin bulunmaması. Bu durum, belgelendirme süreçlerini ve sektörde hangi firmanın başarılı hangi firmanın başarısız olduğunu ayırt etme konusunda sektörün önünü tıkayan bir unsur. Sadece ülkemizde değil, dünya genelinde bir standart olsa ve firmalar buna göre belgelendirmelerini yapıp ürünlerini satışa sunabilse, işler çok daha kolay ilerleyecek. Ürünümüzü özellikle Avrupa ve Amerika gibi büyük pazarlarda değerlendirmek istiyoruz. Ancak oralarda da aynı durum geçerli. Lityum pil söndürücüler için henüz uluslararası bir standart ya da kriter yok. Teknoloji hızla gelişirken ve firmalar güvenliği sağlama adına sürekli çalışırken, piyasaya çıkmış ve ürününü ticarileştirmiş bir firma olarak yaşadığımız en büyük sorun, lityum pil söndürücü standartlarının eksikliği. Şu an bize verilen belgeler, maalesef lityum pil söndürme ile doğrudan alakalı olmayan, sadece piyasada ilerleyebilmek için almamız gereken standartlar.

YANGIN TIRI İLE FARKINDALIK ÇALIŞMASI

Peki lityum pil yangınları konusunda farkındalık ne düzeyde?

Öncelikle itfaiyecilerimizle ilgili birkaç şey söylemek isterim. En zor zamanda yanımızda olan itfaiyecilerin haklarının verilmesi oldukça elzem. Ülkemizde özellikle son yaşanan üzücü olayların ardından bu konuya dair bir farkındalık oluştuğunu görüyoruz. Ancak biz bu farkındalığı artırmak adına yeni çalışmalar yapıyoruz. Bunlardan en önemlisi, liselere yönelik hazırladığımız yangın tırı projesi. Bir yıl boyunca tüm Türkiye’yi gezecek bu tır ile liselerde bir scooter yangını tatbikatı gerçekleştireceğiz. Öğrencilere önce 3D ve 5D simülasyonlarla yangın riskini anlatacağız. Ardından da onlara canlı bir scooter yangınını söndürme işlemini izleteceğiz.

NEREDE PİL VARSA ORADA BULUNMAK

Pil yangını açısından taşıt araçları dışında riskli olarak gördüğünüz alanlar hangileri?

Bu işin şu anda en çok gündemde tutulan yanı elbette elektrikli araçlar. Zira her geçen gün daha çok hayatımıza giren bu araçlar hızla yaygınlaşıyor. Ancak riskli noktalar sadece araçlarla sınırlı değil. Fabrikalarda kullanılan elektrikli forkliftlerin varlığı ve sistem odalarında bulunan UPS’ler ciddi yangın riski taşır. Özellikle buralardaki soğutma sistemleri düzgün çalışmadığı zaman risk katlanarak artıyor. Bir diğer ciddi risk alanı ise kapalı otoparklardaki ve binalardaki skutırlar. Özellikle asansörlerdeki manyetik alanın, bu araçların pillerini harekete geçirmesi ciddi yangın riskleri doğurabiliyor. Özetle, pil artık bizim hayatımızın ayrılmaz bir parçası olduğu için, saatimizden telefonumuza kadar pilin olduğu her yerde aslında bizim de olmamız gerekiyor. 

Erdem Duru - Enerji Günlüğü / İSTANBUL