Enerji Günlüğü- Accenture Danışmanlık şirketi tarafından PETFORM ve DİVİD’in katkıları ile hazırlanan “Türkiye Doğalgaz Ticaret Üssünün/Borsasının Geliştirilmesi Raporu”nda, doğalgaz piyasasının gelişimi için önemli öneriler getirildi.
Rapor’da doğalgaz piyasasının gelişimi için yapılan öneriler şöyle oldu;
“-İLETİM SİSTEM OPERATÖRÜNÜN BAĞIMSIZ BİR ŞEKİLDE ÇALIŞMASI; BOTAŞ’ın ticaret ve sistem operatörlüğü fonksiyonlarının ayrı ve bağımsız tüzel kişilikler olarak yapılandırılması piyasada rekabetin ve derinliğin artmasını doğrudan destekleyecektir.
-ELEKTRONİK BÜLTEN TABLOSU (EBT) SİSTEMİNİN KAPSAMLI BİR ŞEKİLDE GELİŞTİRİLMESİ; Detaylı bir analiz sonrasında oluşturulacak kapsamlı bir şartname ile uygun bütçe ayrılarak sistemin iyileştirilmesi piyasada uygun ticaret koşullarını sağlamak açısından önemli bir adım olacaktır. Buna ek olarak, EBT tasarlanırken sadece bugünün ihtiyaçları değil EPİAŞ entegrasyonu da gözönünde bulundurularak yatırım yapılmalıdır.
-BOTAŞ’IN ŞEFFAF, MALİYET BAZLI FİYAT UYGULAMASINA GEÇMESİ; BOTAŞ’ın piyasanın rekabete açık segmentindeki tüketicilere (serbest tüketiciler, bağımsız elektrik üretim santralları) uyguladığı tarifeler, EÜAŞ, Yap-İşlet ve Yap-İşlet-Devret tipi santrallere uyguladığı tarifelerden oldukça düşüktür. Bununla birlikte BOTAŞ tarifeleri müşteri tüketim profili, dengeleme ve kapasite maliyetleri ile piyasa gaz fiyatlarından bağımsız bir görüntü sergilemektedir. Bu durumda, diğer piyasa oyuncuları tüketicilere uygun fiyatlar sunma imkanı bulamamakta ve dolayısıyla da rekabetçi bir piyasa oluşumu engellenmektedir.
-BOTAŞ’IN TİCARET ALANINDAKİ BASKIN DURUMUNUN AZALTILMASI; Rekabeti arttırmak adına kontrat devri, miktar devri veya diğer uygulanabilecek yöntemlerle bu çalışmaların devam etmesi büyük önem arz etmektedir.
-İTHALAT KONTRATLARINDA GAZ BAZLI FİYATLAMA BİLEŞENLERİNİN YER ALMASI; Türkiye uzun vadede yerel piyasada oluşacak referans fiyatı, kısa vadede ise uygun bulunacak uluslararası bir doğalgaz fiyat endeksini ithalat sözleşmelerine belirli oranlarda dahil etmek için çalışmalara başlamalıdır.
-FİZİKSEL ALTYAPI YATIRIMLARININ ARTTIRILMASI VE HIZLA DEVREYE ALINMASI; Türkiye’nin iletim şebekesindeki kısıtların boru hattı, kompresör, depo, LNG tesisi gibi yapılacak altyapı yatırımlarıyla giderilmesi piyasanın ve enerji borsasının gelişimini destekleyerek Türkiye’yi yeni yatırımlar için çekim merkezi haline getirecektir. Bu yatırımların hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi için gerekirse farklı teşvik mekanizmaları değerlendirilip özel sektörün dahil olması desteklenebilir.
-TÜRK FİRMALARININ YURT DIŞI DOĞALGAZ SAHALARINDAKİ ORTAKLIK PAYLARININ ARTTIRILMASI; Türkiye son dönemlerde doğru bir uygulama örneği sergileyerek kendi sınırları içerisindeki hidrokarbon arama çalışmalarını arttırmaktadır. Arz güvenliğini sağlamak için çok önemli olan bu çabaları desteklemek için sıkça uygulanan bir diğer yöntem de diğer coğrafyalardaki arama ve üretim sahalarında pay sahibi olmaktır. Türkiye de bunu gerek kamu yönetimindeki şirketler vasıtasıyla gerek özel teşebbüsleri destekleyerek mümkün kılabilecek konumdadır.
-DAĞITIM VE PERAKENDE ŞİRKETLERİNİN AYRIŞTIRILMASI; Gelişmiş piyasaların tümünde görünen bir diğer ortak özellik dağıtım ve perakende şirketlerinin ayrıştırılması ve tedarikçi değiştirilmesinin kolaylaştırılmasıdır. Tüketicilerin serbestleşmesine yönelik bu yöntemler müşteri taleplerinin ve dolayısıyla onlara sunulan ürün ve hizmetlerin çeşitlenmesini sağlamaktadır. Bu şekilde pazar yerindeki ürünler de çeşitlilik göstermekte ve rekabet etme imkanları artmaktadır.”
