Enerji Günlüğü- Türkiye, elektrik dağıtım şebekelerinde dijitalleşme adımlarını hızlandırıyor. Milli Akıllı Sayaç Sistemleri (MASS) projesiyle birlikte 1 Mart 2026 tarihinden itibaren sayaçlarda değişim süreci başlıyor. Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder) Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan, Trabzon'da Çoruh Edaş'ın ev sahipliğindeki toplantıda basına yaptığı açıklamada tüketicilerin bu değişim için herhangi bir bedel ödemeyeceğini vurguladı.
DÖNÜŞÜM TAKVİMİ VE KAPSAM
Erdoğan'ın açıklamalarına göre süreç üç ana aşamadan oluşuyor. 1 Mart 2026 tarihinden itibaren ilk kez enerji alan ve ortak panosunda 4 ve üzeri sayaç bulunduran binalar doğrudan Akıllı Sayaç Pro ve Eko modellerini kullanıyor. Mevcut abonelerde ise 10 yıllık muayene süresi dolan cihazlar öncelik taşıyor. Bir panodaki sayaçların yüzde 70'inin damga süresi bittiğinde, dağıtım şirketleri panodaki tüm üniteleri akıllı sistemle değiştiriyor.
Sanayi ve ticarethane grubunda yer alan yüksek tüketimli aboneler için farklı bir takvim işliyor. Yıllık tüketimi 10 megavatsaat üzerinde olan ve uzaktan haberleşme özelliği bulunmayan sayaçların yüzde 70'i 1 Ocak 2027 tarihine kadar yenileniyor. Geri kalan kısmın tamamı 1 Ocak 2028 tarihine kadar akıllı sisteme geçiyor. Elder, 2026 yılı sonuna kadar 4 milyon cihazın dönüşümünü hedefliyor.
MALİYET YATIRIM BÜTÇESİNDEN
Dönüşümün finansmanı, elektrik dağıtım şirketlerinin onaylı yıllık yatırım bütçelerinden karşılanıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirlenen tarife metodolojisi, maliyetlerin peşin olarak tüketiciden talep edilmesini engelliyor. Şirketler, sayaç değişimini şebeke yatırımının bir parçası olarak yürütüyor.
TEKNİK DONANIM VE GÜVENLİK
1 Haziran 2026'dan itibaren sahaya çıkan cihazlar voltaj düşümü ve harmonik gibi enerji kalitesi verilerini kayıt altına alıyor. Sistem, dış internete kapalı izole ağlar üzerinden çalışarak siber güvenliği üst seviyede tutuyor. Veri paketleri uçtan uca şifreleme yöntemiyle korunurken, tüm sunucu altyapısı Türkiye sınırları içerisinde kalıyor. Veri yönetimi ve mobil uygulama süreçlerini EPİAŞ güvencesi altına alıyor.
OPERASYONEL DÖNÜŞÜM
Sistem, dağıtım şirketlerinin operasyon modelini de değiştiriyor. Uzaktan okuma ve müdahale imkanı sayesinde saha personeli "Teknik Saha Operatörü" rolüne evriliyor. Ekipler artık sadece endeks okumak yerine, haberleşme sorunlarını çözen ve teknik arızalara müdahale eden yetkin bir yapıya bürünüyor. Bu değişim arıza tespit süresini saniyelere indirirken, kesinti sürelerini azaltıyor.
YERLİ ÜRETİM ÖNCELİĞİ
Proje, yerli teknoloji ekosistemini desteklemeyi amaçlıyor. Kullanılacak sayaç ve haberleşme modülleri için Yerli Malı Belgesi şartı aranıyor. Yazılım bileşenleri yerli mühendislik imkanlarıyla gelişirken, dışa bağımlılığın asgari düzeye inmesi hedefleniyor. Elder, bu sürecin hızını yerli üreticilerin kapasitesinin belirleyeceğine dikkat çekiyor.
DAĞITIM 2.0 İLE ŞEBEKE YENİDEN KURGULANIYOR
Elder Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan, 1 Ocak itibarıyla yeni tarife dönemine girileceğini belirterek, elektrik dağıtım sektörünün hem klasik yatırım hem de akıllı şebeke dönüşümü açısından yeni bir faza geçtiğini ifade etti. Erdoğan, “Yeni tarife döneminde, bir taraftan klasik şebeke yatırımları devam edecek, diğer taraftan hizmet kalitesini artırmak, kesinti sürelerini ve sıklığını azaltmak için akıllı şebeke dönüşümü daha belirgin hale gelecek. 2025 yazı çok sıcak geçti ve daha önce hiç karşılaşmadığımız şekilde trafolarda aşırı yüklenmeler yaşadık. Elektrikli araç şarj altyapısına yönelik talep çok hızlı arttı ve buna bağlı olarak şebekenin genişletilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Bu gelişmeler bize yeni ödevler getirdi. 2026 yazına girerken trafo ve şebeke planlamalarımızı bu tecrübelerden çıkardığımız derslerle yeniden yapacağız. Beşinci tarife döneminin temel yaklaşımı Dağıtım 2.0 olacak. Bu yaklaşım; akıllı, dirençli, esnek, kullanıcı odaklı ve daha dinamik planlama anlayışına sahip bir şebekeyi ifade ediyor. 2026’dan itibaren elektrik dağıtım sektöründe bu yeni vizyonun sahaya yansımasını net şekilde göreceğiz” dedi.
Benan ÖZTÜRK-Enerji Günlüğü/TRABZON
