Enerji Günlüğü - EPDK, dağıtıcılar ve bayiler arasındaki marj paylaşım esaslarına açıklık getiren bir soru-cevap listesi yayımladı.
EPDK, dağıtıcılar ve akaryakıt bayileri arasındaki marj paylaşımına ilişkin kurul kararı ile ilgili sıkça sorulan sorulara yanıt verdiği bir açıklamayı kamuoyuyla paylaştı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), resmi sitesinde yayımladığı; “Dağıtıcı ve Bayi Marjlarının Paylaşımına İlişkin Kurul Kararı (Karar) ile ilgili Sıkça Sorulan Sorular” başlıklı metinde, Karar’da yer alan bazı hükümlerin tam olarak anlaşılmamış olması üzerine, soru-cevap formuna açıklayıcı bir duyuru yaptı.
Dağıtıcı ve Bayi Marjlarının Paylaşımına İlişkin Kurul Kararı hakkındaki sıkça sorulan sorular ve Kurul tarafından bunlara verilen cevaplar aşağıdaki şekilde sıralandı.
KARAR TOPTAN SATIŞ FAALİYETLERİ İÇİN DE GEÇERLİ Mİ?
Karar toptan satışlar da dahil olmak üzere akaryakıt bayileri üzerinden yapılan tüm satışları kapsıyor. Söz konusu satışların hangi lokasyonda yapıldığı, tüketicinin bayinin bulunduğu il sınırları içerisinde bulunup bulunmadığı ve akaryakıtın teslim edildiği tüketicinin serbest kullanıcı olup olmadığı hususlarından bağımsız olarak, bayi üzerinden yapılan tüm satışlar bu Karar kapsamında değerlendirilecek.
Toplam marj hesabı, istasyonun bulunduğu noktaya göre en yakın rafineri çıkış fiyatı esas alınarak belirlenecek.
KARAR KAPSAMI DIŞINDA OLAN BAYİLER HANGİLERİDİR?
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun (Kanun) 7’inci maddesine paralel biçimde dağıtım şirketinin hem kendi unvanı altında işlettiği hem de kontrol ettiği şirketler aracılığıyla işlettiği bayiler, 8851 sayılı Karar kapsamı dışındadır.
EN YAKIN RAFİNERİ NASIL TESPİT EDİLECEK?
En yakın rafineri; tedarik zinciri ve ikmal yolları açısında en yakın ve en anlamlı rafineri ya da rafineri ikmal noktasıdır. Ancak dağıtım şirketlerinin bayileri sistematik olarak en yakın ve en anlamlı rafineri ya da rafineri ikmal noktaları dışındaki noktalara yönlendirmelerinin mevzuat ihlali olarak değerlendirileceği ve idari yaptırımlara konu olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
RAFİNERİ ÇIKIŞ FİYATI İLE KASTEDİLEN NEDİR?
Piyasadaki mevcut uygulamalar ile uyumlu olması bakımından Kararın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasındaki “rafineri çıkış fiyatı” ifadesi ile hem rafinerilerin bulunduğu noktalardaki fiyatlar hem de söz konusu rafinerilerin farklı bölgelerde ürün ikmal ettikleri noktalardaki fiyatlar kastedilmektedir. Bu çerçevede, hali hazırda İzmir’de iki tane, Kocaeli, Kırıkkale ve Batman’da birer tane rafineri; Giresun, Mersin ve Tekirdağ’da da birer tane rafineri ikmal noktası bulunmaktadır. Dolayısıyla toplam marj hesaplaması, tüm rafineriler ile rafineri ikmal noktalarına ait fiyatlar esas alınarak yapılır.
MARJ HESAPLARKEN HANGİ TARİHLİ RAFİNERİ ÇIKIŞ FİYATI ESAS ALINMALI?
Toplam marj hesabında, bayinin dağıtıcıdan ürün ikmal ettiği güne ilişkin rafineri çıkış fiyatı ile ilgili ürün için bayiye tavsiye edilen ya da tavan olarak belirlenen bayi satış fiyatı baz alınır.
MARJ HESAPLAMASINDA ESAS ALINAN FİYATLARA KDV DAHİL Mİ?
Marj hesaplamaları, ÖTV dahil, KDV hariç fiyatlar esas alınarak yapılır.
AYNI İLDE BİRDEN FAZLA RAFİNERİ VARSA HANGİ RAFİNERİ FİYATI ESAS ALINACAK?
Kararın 4’üncü maddesinin birinci fıkrasında “Aynı ilde birden fazla rafineri olması durumunda en düşük fiyat esas alınır.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, aynı ilde hangi rafineriden alım yapıldığına bakılmaksızın en düşük rafineri çıkış fiyatı esas alınarak toplam marj hesaplanır. Bununla birlikte, belli dönemlerde rafineri fiyatlarında değişiklik olması ya da en düşük fiyatlı rafineriden ürün ikmali yapılmaması toplam marj hesabını etkilememektedir.
DAĞITICI, BAYİYİ MARJ HESAPLAMASINDA DİKKATE ALINAN RAFİNERİ YA DA RAFİNERİ İKMAL NOKTASINDAN BAŞKA BİR NOKTAYA YÖNLENDİREBİLİR Mİ?
Toplam marj hesabı, en yakın rafineri ikmal noktasındaki fiyat dikkate alınarak belirlenir. Söz konusu ikmal noktası, her şart ve koşulda ürün ikmal edilen nokta olmayabilir. Dağıtıcının ya da bayinin durumuna göre ürün ikmal noktası değişebilir. Sözleşmede koşulları açıkça tanımlanması durumunda toplam marj hesabında kullanılan ikmal noktasından farklı olarak başka ikmal noktalarından da ürün temin edilebilir.
KURUM’UN TAVAN FİYAT UYGULAMASI DURUMUNDA MARJ HESAPLAMASI NASIL YAPILMALIDIR?
8851 sayılı Kararda Kurum’un tavan fiyat uygulaması durumunda marjların nasıl hesaplanacağı hakkında açık bir hüküm bulunmamaktadır. Olası bir tavan fiyat uygulamasında marjların nasıl paylaşılacağı daha önceki uygulamalarda olduğu gibi ayrıca belirtilecektir.
Diğer taraftan olası tavan fiyat uygulamalarında bayilik lisansı sahibi kişi ile söz konusu istasyonun malikinin farklı olan istasyonlarda malik ile yapılan kira anlaşması ile peşin ödenen kısım üzerinden tenkisat yapılıp yapılamayacağı hususu ile ilgili olarak ise malike yapılan ödemeler nasıl bu Karar kapsamı dışındaysa indirimler de bu Karara tabi değildir. Malik ile dağıtım şirketleri arasında yapılan sözleşmelerde bu hususlar düzenlenebilir.
ELEKTRONİK SİSTEMLERLE YAPILAN SATIŞLAR İLE NE KASTEDİLİYOR? BU SATIŞLARDA İNDİRİM VE MALİYETLER KİM TARAFINDAN KARŞILANACAK? BUNLARIN MARJ HESAPLAMALARI NASIL YAPILIR?
Elektronik sistemler üzerinden yapılan satışların kapsamı, 1088/1 sayılı Kurul Kararında tanımlanmaktadır. Dolayısıyla, bu Karar öncesinde hangi satışlar elektronik sistemler ile yapılan satışlar kapsamına giriyor ise bu Karar sonrasında da aynı bakış açısı devam etmektedir.
Elektronik satışlardaki toplam marjın hesaplanmasında, indirimli fiyatlar esas alınır.
Vade farkı gibi finansman maliyetleri bu Karar kapsamı dışındadır.
Elektronik sistemler ile yapılan satışlar kapsamında kullanılan ekipmanların kurulum, işletim, bakım, altyapı ve haberleşme maliyetleri bayilere yansıtılamaz. Ancak, elektronik sistemlerin kurulumu sonrasında ekipmanlarda bayi kusuru ile meydana gelen arıza ve benzeri durumlarda genel hükümler uygulanır.
Elektronik sistemler ile yapılan satışlarda toplam marj hesabı, indirimli fiyat üzerinden hesaplanacağı için müşteriye ürün teslimi gerçekleşmeden bu marj hesaplanamaz. Bu sebeple, elektronik sistemler ile yapılan satışlarda toplam marjın paylaşımı sözleşmede detayları belirlenmek koşuluyla belirli dönemler itibariyle kontrol edilebilir. Sözleşmede belirlenen marj oranının sağlanabilmesi için gerekli düzeltme faturaları düzenlenebilir.
ELEKTRONİK SİSTEMLERLE YAPILAN SATIŞLARDA İNDİRİMLİ SATIŞ FİYATI VE ŞEFFAFLIK HÜKÜMLERİ NE ANLAMA GELİR?
İndirimli her bir fiyat ayrı ayrı dikkate alınacak olup şeffaflık hükümleri çerçevesinde, dağıtıcı bayiye maliyet ve indirimlere ilişkin müşteri bazında bilgilendirme yapmakla yükümlüdür. Dağıtım şirketi tarafından paylaşılan verilerin üçüncü taraflar ile paylaşılmaması hususu sözleşmelerde düzenlenebilir.
Elektronik sistemler ile yapılan satışlarda hesaplama tavan ya da tavsiye fiyat üzerinden yapılır. Genel uygulamada elektronik sistemler ile yapılan satışlardaki indirim oranları pompa satış fiyatları üzerinden yapılmaktadır. Dağıtıcı tarafından tavsiye edilen ya da tavan olarak belirlenen fiyatların üzerinden bayiler indirim yaparak satış yapabilirler. Dolayısıyla, elektronik sistemler aracılığıyla yapılan satışlarda marj hesabının tavan ya da tavsiye fiyattan yapılan indirimler düşüldükten sonra mı yoksa indirimli pompa fiyatlarından dağıtıcı tarafından yapılan yüzdesel indirimler düşüldükten sonra mı yapılacağı hususuna değinilecek olursa; Kararın 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasına istinaden bayiler tarafından yapılan indirimler kendi marjlarından karşılanmaktadır. Şayet indirimli pompa fiyatları üzerinden dağıtım şirketinin belirlediği yüzdesel indirimler uygulanır ise bayi tarafından katlanılması gereken bazı indirim tutarları da dağıtım şirketleri tarafından karşılanır durumuna gelmektedir. Bu sebeple normalde tavan ya da tavsiye fiyatların üzerinden % cinsinden dağıtım şirketlerinin yapacağı indirimler dikkate alınarak marj hesaplanması gerekir. Ancak iki tarafın anlaşması durumunda pompa fiyatları dikkate alınarak yapılan marj hesapları da kullanılabilir.
OTOMASYON SİSTEMİ UYDU İLETİŞİM VE ARIZA MALİYETLERİ KİM TARAFINDAN KARŞILANACAK?
Uydu iletişim maliyeti, otomasyon işletim maliyetine dahildir ve bayilere yansıtılamaz. Otomasyon kurulumu sonrasında ekipmanlarda bayi kusuru ile meydana gelen arıza ve benzeri durumlarda genel hükümler uygulanır.
KARAR HÜKÜMLERİ, MARJ PAYLAŞIM ANLAŞMASININ BAYİLİK SÖZLEŞMESİ YERİNE PROTOKOL İLE DÜZENLENMESİ DURUMUNDA DA GEÇERLİ Mİ?
Her ne ad altında olursa olsun bayi ile dağıtıcı arasında imza altına alınan tüm sözleşmeler bu Karar hükümlerine uygun olmalıdır.
FİNANSAL ARACILIK MALİYETLERİ KİM TARAFINDAN KARŞILANACAK?
Finansal aracılara verilen indirimler de elektronik sistemler ile yapılan satışlar gibi değerlendirilir ve toplam marj hesaplaması, indirimli fiyat üzerinden gerçekleştirilir.
FARKLILAŞTIRILMIŞ ÜRÜNLERE İLİŞKİN KATKI MALİYETİ İLE RAFİNERİ HİZMET (KATKILAMA, HARMANLAMA, KARIŞTIRMA, İŞARETLEME VB.) BEDELLERİ KİM TARAFINDAN KARŞILANMALIDIR?
Farklılaştırılmış ürünlere ilişkin katkı maliyeti, rafineri hizmet bedelleri ile uluslararası piyasalara göre oluşan ürün fiyat farkı gibi maliyetler dağıtıcı sorumluluğunda olup, ürün bedeli içerisinde olduğu kabul edilir. Bayiye teslimden önceki aşamalarda gerçekleştirilen bu ve benzeri iş ve işlemlere ilişkin maliyetler herhangi bir ad altında ürün bedelinden ayrı olarak bayiye fatura edilemez.
NAKLİYE SİGORTASI MALİYETİ KİM TARAFINDA KARŞILANMALIDIR?
Nakliye sigortasına ilişkin maliyetler, bu Kararın 6 ncı maddesi kapsamındadır.
YÜRÜRLÜK TARİHİ, BU KARARIN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN SONRA OLAN SÖZLEŞMELER DE BU KARAR KAPSAMINDA MIDIR?
Bu Karar, 01/10/2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla, ifa ya da yürürlük tarihi 01/10/2019 tarihinden sonra olan sözleşmeler bu Karar kapsamındadır.
