Geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir yazımla ilgili çok sayıda geri dönüş aldım.
Böyle olunca, aynı konuda bir kez daha yazmak zorunluluğunu hissettim.
Yazıyı kısaca özetleyeyim: 14 Mayıs seçimlerinin hemen öncesinde Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Millet İttifakı cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu “hayatımın en büyük projesi” diyerek Twitter üzerinden bir video yayınladı. Videoda, seçimi kazandıkları takdirde Türkiye’den Çin’e uzanan yeni bir ticaret ve taşıma koridoru açacaklarını, bu yolun İran üzerinden sırasıyla Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan’a uğrayıp son olarak Çin’e varacağını ifade etti.
(https://chp.org.tr/haberler/chp-lideri-ve-cumhurbaskani-adayi-kilicdaroglu-tarihi-pek-yolunu-canlandiracagiz)
Dolayısıyla Kılıçdaroğlu, Azerbaycan'ı da Hazar geçişini de tamamen yok sayarak, bunların yerine ambargolar nedeniyle neredeyse dünyadan soyutlanmış İran’ın yerleştirildiği bir “Türk Yolu” projesini vaat etmiş oldu.
Yazımın sonunda, bu girişimin bir seçim stratejisi olarak neden ve kimler tarafından ortaya konulduğunu merak ettiğimi yazmıştım.
Gelen tepkilere bakarsak, konuyu merak eden sadece ben değilmişim. Siyasetçisinden akademisyenine, bürokratından sokaktaki vatandaşına kadar pek çok kişi cumhurbaşkanı adayının bu çıkışına bir türlü anlam verememiş.
Acaba neden Azerbaycan değil de İran?
Aslına bakarsanız, Türkiye'nin bu konudaki politikası, Dışişleri Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde yer almakta.
Buna göre; Türkiye’den başlayarak Gürcistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi’ne, buradan Hazar Denizi geçişi sonrasında Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Kazakistan güzergâhı takip edilerek Çin Halk Cumhuriyeti’ne ulaşan “Hazar Geçişli Orta Koridor”, tarihi İpek Yolu’nun da canlandırılması amacıyla, Türkiye’nin tercih ettiği seçenek.
Hazar civarındaki coğrafyanın Türkiye’ye bağlanması ve bölge kaynaklarının Hazar Denizi ve Kafkasya üzerinden Türkiye’ye ve buradan da Avrupa’ya ulaştırılması amacıyla bu koridor geliştirilmek isteniyor.
Bu yol, Avrupa ile Asya arasında bir ticaret yolu olarak diğerlerine göre daha hızlı ve ekonomik bir seçenek olarak öne çıkarılmakta. Orta Koridor rotasının etkin kullanılması halinde, hem Türkiye hem de Orta Asya ülkeleri önemli ekonomik fırsatlar elde edebilecekler.
Bu rotanın geliştirilmesine yönelik pek çok proje taraf ülkelerce yürütülmekte ve bunlara ciddi ölçekli paralar harcanmakta. Dahası, bu hattın kullanımı -henüz yeterince etkili olmasa da- başlamış ve devam etmekte.
Elbette, siyasi partilerin farklı politika seçeneklerini geliştirerek bunları toplumla paylaşmaları doğaldır. Ancak, bu yapılırken, kamu kaynakları harcanarak sürdürülen mevcut politikaların neden değiştirilmek istendiği somut gerekçeleriyle ortaya konulmalı ve toplum ikna edilmelidir. Bununla birlikte, yayımlanan videoda, söz konusu politika değişikliğinin gerekçelerinden bahsedilmeye gerek duyulmamış.
Seçim kampanyasından sorumlu olanlar, bu seçim videosundan acaba ne umdular? Eğer biz İpek Yolu projesinden Azerbaycan’ı çıkarıp onun yerine İran’ı koyarsak seçmen bize daha çok oy verir diye düşünmüş olabilirler mi?
Eğer öyleyse, bu saçma düşüncenin sahipleri acaba kimlerdir?
Sonuç olarak, bana gelen tepkilerden anladığım, bu iki sorunun cevabının pek çok kişi tarafından merak edildiğidir: Neden ve kimler?
Amasra/Haziran 2023