Enerji Günlüğü - Türkiye'nin artan doğalgaz ihtiyacı karşısında arz güvenliğini sağlayabilmek için doğalgaz piyasasının serbestleştirmesi gerektiği belirtildi. BOTAŞ'ın ithalat yaptığı ülkelerden özel sektörün gaz getirebilmesi, sözleşme devirleri yoluyla BOTAŞ'ın pazar payının azaltılması önerildi.
PwC Türkiye tarafından hazırlanan Türkiye’de Doğalgaz Piyasasının Liberalleşmesi Raporu yayınlandı. Raporda, Türkiye’de doğalgaza olan talebin hızlı artışı karşısında jeopolitik konular, piyasa liberalleşmesi ve altyapı kısıtlarının büyük önem kazandığı belirtiliyor.
Doğalgaz piyasasını arz güvenliği, piyasa liberalleşmesi ve altyapı kısıtları başlıkları altında ele alan rapora göre son 25 yılda, Türkiye'nin doğalgaz ihtiyacı birkaç milyon metreküpten, 46,5 milyar metreküpe çıktı. Dağıtım ve iletim şebekesinin genişlemesinin yanı sıra, elektrik üretiminde doğalgaz santrallerinin tercih edilmesinden kaynaklanan bu talep artış eğilimin önümüzdeki dönemde de sürmesi bekleniyor.
Rapora göre, hızlı büyüme trendi karşısında jeopolitik konular, piyasa liberalleşmesi ve altyapı kısıtları büyük önem kazanıyor. Ayrıca Türkiye sadece kendi iç talebini karşılamayı değil, stratejik konumu sayesinde bölgesel bir doğalgaz ticaret merkezi olmayı hedefliyor.
DOĞALGAZDA ARZ GÜVENLİĞİ
PwC Türkiye ortağı ve Enerji Altyapı ve Madencilik Sektörü Lideri Murat Çolakoğlu, arz güvenliği sorununun doğalgaz piyasasının liberalleşmesiyle ve altyapı yatırımlarına duyulan ihtiyaçla yakından ilişkili olduğunu belirtirken, "Bir yandan özel sektör oyuncularının yeni ithalat anlaşmaları yapmasının önündeki engellerin kaldırılması, diğer yandan iletim, depolama ve LNG terminali kapasitesinin artırılması gerekiyor. 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu’nda yapılacak değişikliklerin bu amaçlara uyumlu olması büyük önem taşıyor" dedi.
DOĞALGAZ PİYASASININ SERBESTLEŞMESİ
PwC Türkiye’nin raporuna göre, doğalgaz piyasasının enerji piyasaları ve genel ekonomi üzerindeki etkisi, piyasanın liberalleşmesini hayati (ve siyasi) bir konu haline getiriyor. Raporda, piyasanın liberalleşmesine ilişkin hedefler (BOTAŞ'ın ayrıştırılması ve bağımsız bir İletim Sistemi Operatörü oluşturulması), (ithalat rekabetinde artış), (BOTAŞ’ın maliyet bazlı fiyatlandırmaya geçmesi), (Doğalgaz Spot Piyasasının Kurulması), (altyapı yatırımlarını teşvik etmeye dönük muafiyet düzenlemelerinin yapılması) olarak sıralanıyor.
DOĞALGAZDA LİBERALLEŞME İÇİN YAPILMASI GEREKENLER
Raporun sonuç bölümünde ise doğalgaz piyasasının liberalleşmesinin, arz güvenliğini sağlamak ve altyapı yatırımlarını çekebilmek için kilit rol oynadığı belirtiliyor ve uygulanması gereken politikalar şöyle sıralanıyor:
- Özel sektör oyuncularının BOTAŞ ile hâlihazırda bir tedarik anlaşması olan ülkelerden boru hattı ile doğalgaz ithal etmelerini engelleyen düzenlemeler kaldırılmalı.
- BOTAŞ'ın ayrıştırılması sağlanmalı.
- BOTAŞ'ın pazar payı sözleşme ve miktar devirleri yoluyla azaltılmalı.
- Doğalgaz piyasasında fiyatların maliyetleri yansıtması sağlanmalı.
- Özel depolama ve LNG terminal yatırımlarına ilişkin muafiyetleri de kapsayan etkili bir üçüncü taraf erişim rejimi getirilmeli.
- EPİAŞ altında bir spot doğalgaz piyasası oluşturulmalı.
- Gaz ticaretine yönelik mevzuattan doğan engeller ve bürokratik yük kaldırılmalı.
