Son zamanlarda doğalgaz fiyat tarifeleri her ay yüzde 1 artışa konu oluyor. Peki böyle bir artışı gerekli kılan nedir diye sorarsanız, “Ben bilmem BOTAŞ bilir” derim. Aslında BOTAŞ’ın ithalat fiyatları ile kur artışları ve işletme maliyetleri gibi üç temel veriyi bilsek, gaz satış fiyatlarında artışa ihtiyaç var mı yok mu üç aşağı beş yukarı bir tahminde bulunabiliriz. Ama heyhat böylesi bir tahminde bulunmak da pek anlamlı değildir. Zira BOTAŞ’ın maliyetlerini hesaplarken hangi takvim aralığını hesaba kattığından emin olmanız gerekir. Bir de yol açabileceği kimi “istenmeyen sonuçlar” nedeniyle BOTAŞ’ın zam gereksinimini dikkate almayabileceğini bilmekte fayda var.
BOTAŞ’ın gelecek aylarda yüzde 1’lik rutin fiyat artışına devam edeceğini varsayıp ilerleyebiliriz. Yüzde 1’lik artış beklenmedik sonuçlara yol açmayacak gibi dursa da tüketici için bir yılda yaklaşık yüzde 15’lik bir maliyet artışı anlamına geliyor o başka.
Neyse, elektriğe gelelim.
Spot piyasada megavatsaat (MWh) başına elektrik fiyatları, uzunca bir süre kaldığı 280-310 TL bandından çıkalı epey oldu. Hatta zaman zaman 400 TL’ye yaklaştı. Hatta geçtiğimiz haftalarda spot elektrik fiyatlarındaki artışlar, büyük tüketici sınıfında sayılan sanayici ve ticarethane müşterilerinden şikayetler gelmesine yol açtı.
Geçmişte yaptıkları serbest tüketici anlaşmalarının yenileme tarihi geldiğinde çok yüksek fiyatlarla karşılaşan tüccar ve/veya sanayici yaygın deyimle ‘şok olduk’ dese de, ortada bilinmeyen bir şey yok. Kendisine daha ucuza elektrik sağlayacak tedarikçi bulamayan tüketici, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (EPDK-Kurul) belirlediği tarifelerden enerji kullanmak zorunda kalacağını biliyor. Halen yürürlükteki tarife görece düşük sayılabilir. Zira elektrik tarifeleri doğalgazdaki gibi ayda bir değil, üç ayda bir düzenleniyor. Şimdi elektrik üretim maliyetlerindeki artışın spot piyasaya yansımalarının bir benzerini, tarifeler üzerinde de görmek için sayılı gün var. Bunun ne ölçüde yansıdığını görmek için, 1 Temmuz 2021 tarihinde yürürlüğe girecek üçüncü çeyrek elektrik fiyat tarifelerini beklemek gerekiyor.
Peki ne kadarlık bir artış yansır?
En iyisi işin kolayına kaçıp “Ben bilmem EPDK bilir” demek aslında.
Ama lütfen kolaycılık eleştirisiyle üstümüze gelmeyin. Çünkü hem EPDK’nın çok karmaşık bir elektrik fiyat tarifesi belirleme metodolojisi var hem de maliyetler üzerindeki etkileri iyi hesaplamak için elimizde onlardaki kadar veri yok.
Yine de elektrik fiyat tarifelerine zam yapılacağını söylemekte sakınca görmüyorum. Zira hem maliyetler yükseldi, hem de talep artışı söz konusu. Öyle ki, döviz bazında fiyat ödenen doğalgaza dayalı çalışan santraller bile önceki yıla göre epey aktif görünüyor. Siz bakmayın iki geçtiğimiz günlerdeki YEKA-GES ihalelerinde oluşan kilovatsaat başına 18.5 kuruşluk elektrik fiyatı rakamlarına. 1000 MW’lik bu santraller hem iki yıl sonra devreye girecek hem de bu miktar 100’de birlik bir payı teşkil ediyor. Üstelik yıllık çalışma süreleri en düşük santraller arasında yer alır GES’ler.
Neyse, başlıktaki soruya dönersek, cevap çok net.
Elektrik fiyatları yükseliyor, spot piyasadan görüyoruz.
Asıl merak edilen, serbest tüketicilere elektrik satan tedarikçiler için referans oluşturacak elektrik tarifeleri. Çekingen bir “onlar da artacak” cümlesiyle noktayı koyalım. İyi günler…