Enerji Günlüğü - Yeşil dönüşüm yatırımlarının artan finansman ihtiyacı, banka kredisi ve standart tahvil ihraçlarının dışında iklim temalı tahvil gibi yeni finansman araçlarını gündeme getiriyor.
Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefi, Avrupa Birliği’nin mevcut ve kapsamı genişlemesi beklenen Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), uluslararası ticarette çeşitli ürün ve hizmetlerde tedarik zinciri boyunca artan sürdürülebilirlik standartları yalnız elektrik sisteminin dönüşümü için yıllık 15 milyar doların üzerinde yatırım ihtiyacına işaret ediyor. Sanayi ve diğer son kullanıcı sektörlerde ihtiyaç duyulacak yatırımlarla birlikte doğacak finansman ihtiyacının karşılanması için banka kredilerinin yeterli olmayacağı, finansman araçlarının çeşitlendirilmesi gerektiği sıkça vurgulanıyor. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi'nin bu ihtiyaçtan hareketle hazırladığı SHURA GÜNDEM’in 6’ncı sayısında iklim temalı tahvillerin gelişimi ve Türkiye’nin potansiyeli ele alınıyor.
İKLİM TEMALI TAHVİL İHRAÇLARINA 2016’DA BAŞLANDI
Türkiye’de de 2016 yılından itibaren önce finans sektörü, ardından reel sektör ve kamu, iklim temalı tahvil ihraçlarına başladı. Son dönemde T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2023 yılındaki 2,5 milyar dolar tutarındaki yeşil tahvil ihracının ardından 2025 yılı içinde ikinci yeşil tahvil ihracını yapacağını duyurdu.
PİYASA BÜYÜYOR
Bu kapsamda iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik yatırımların fonlanmasında önemi giderek artan iklim temalı tahviller hızlı bir gelişim gösteriyor. İklim temalı tahviller; yeşil tahviller, sürdürülebilirlik tahvilleri, sosyal tahviller, sürdürülebilirlik bağlantılı tahviller ve dönüşüm tahvillerinden oluşuyor. 2024 yılı sonunda iklim temalı tahvillerin toplam piyasa büyüklüğü 5,7 trilyon dolara ulaştı. Söz konusu tahvillerin %61’i yeşil tahvillerden oluşuyor. Yıllık iklim temalı tahvil ihraç tutarının zirvede olduğu 2021 yılından bu yana toplam piyasa büyüklüğü iki katına çıktı ve küresel toplam tahvil piyasasındaki payı %2,8’den %4’e ulaştı.
2025’TE YAKIN BİR PERFORMANS BEKLENİYOR
2024’te iklim temalı tahvil ihraçları 1,05 trilyon dolara ulaşarak 2021’deki zirveye yaklaştı. 2025’te ABD’nin Paris Anlaşması’ndan çekilmesi, yeşil dönüşüm desteklerini azaltması ve uluslararası ticaret ve finans piyasalarındaki belirsizliklerin etkisine rağmen özellikle Çin’deki artışla birlikte yıllık yeşil tahvil ihraç tutarının 2024’teki seviyeye yaklaşması bekleniyor. 2025 yıl ortası itibarıyla küresel toplam yeşil tahvil piyasa büyüklüğünün 6 trilyon dolar civarında olduğu saptanıyor.
TÜRKİYE’NİN POTANSİYELİ YÜKSEK
Türkiye, söz konusu piyasadan binde üç civarında pay alıyor; ancak bu oran Türkiye’nin ekonomik büyüklüğüne kıyasla oldukça düşük. Türkiye’nin ilk yeşil tahvil ihracının yapıldığı 2016 yılından bu yana yapılmış iklim tahvili ihraçlarının toplam büyüklüğü 2024 sonunda yaklaşık 19 milyar dolara ulaştı ve bu ihraçların tahminen %60-65’i 2022-2024 döneminde gerçekleşti.
2030 yılına kadar özellikle kamu ve reel sektör ihraçlarının hızlanmasıyla Türkiye’nin toplam iklim temalı tahvil piyasa büyüklüğünün 40 milyar doları aşacak potansiyeli olduğu tahmin ediliyor.
ERKEN DAVRANAN KAZANACAK
Önümüzdeki 10 yıl içinde tüm yatırımların iklimle uyumlu hale getirilmesi zorunluluğu artarken yeşil tahvil benzeri araçların da giderek ana akım hale gelmesi ve bugün ortalamaya kıyasla yüksek olan getirisinin giderek azalması bekleniyor. Dolayısıyla bu araçların kullanımında erken davranmak getiri açısından avantaj sağlayacak.