Avrupa’da enerji krizi büyüyor. Gazprom resmen sahiplenmese de Rus medyası tarafından paylaşılan ve Avrupa’nın bu kış donacağını anlatan video, yeni kuşak bir dijital propaganda türü olarak da nitelendirilebilir. İletişimcilerin bu konuyu kavramsallaştırması uzun sürebilir, biz daha kısa vadeye bakalım.
Avrupa bu kış donacak mı? Bu sorunun net bir cevabı yok. Her şeyden önce, bu durum ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir.
Kesin bir cevap verilemese de, Rus gazının kesilmesinin yaşlı kıtayı önümüzdeki kış zorlayacağı kesin. Bunun işaretleri şimdiden gelmeye başladı. Bütün ülkeler enerji tasarrufu önlemlerine ağırlık verdiler. Bu önlemlerin yetmeyeceği anlaşıldığından, gazı ikame edebilecek başka kaynaklara daha çok müracaat edileceği görüldü. Bir kere yıllardır kömürden çıkışı kaçınılmaz görenlerin sesini bastıracak ölçüde kömüre bir dönüş söz konusu. Daha önce atıl tutulan kömür santrallerinin yakma kazanları yeniden ateşlendi.
Yaşanan kriz, zaman zaman zirveye tırmanan nükleere veda nidalarının aksine, bu enerji türünün de daha çok devreye girmesini kaçınılmaz hale getirmiş durumda.
On yıllardır kömürü ısınma amaçlı kullanmayan ülkelerin bir anda kömür sobasına ya da kömürlü kalorifer sistemlerine dönmeleri beklenemez elbette. Ama elektrikli ısıtıcıların daha çok devrede olacağını söylemek yanlış olmaz. Ancak bunun da bir sınırı olduğu kesin. Avrupa elektrik şebekelerinin kaldırabileceğinin ötesinde güç çekişi olursa bu da bambaşka sorunları beraberinde getirebilir.
Avrupa’da yaşananların bir benzeri Türkiye’de yaşanır mı peki?
Türkiye’nin Rus gazına, kömürüne ve petrolüne ambargo koymadığını biliyoruz. Avrupa ülkelerinin aksine Türkiye’ye gaz taşıyan hatlardaki vanaların kapanmadığını da.
Peki kapanmayacağı garanti mi? Bu yıla kadar, güvenilir tedarikçi unvanını kaybetmeyen Rusya Avrupa’nın gazını kesece noktaya gelebildiğine göre, arzu etmeyiz elbette ama Türkiye açısından da beklenmedik gelişmeler neden yaşanmasın?
Bu konuda eskiden, Rusya’nın ne yapmayacağına dair kesin ifadeler kullanılırdı. Bugün ise durum farklı. Herhangi bir anlaşmazlık anında “Kasım 2015’teki uçak krizinde bile gazımızı kesmedi” diyerek Rusya’nın ne yapmayacağına hala güvenilebilir mi, tartışılır artık.
Türkiye İran ve Azerbaycan’dan da gaz çekiyor. Ama İran gazı neredeyse her kış belli dönemlerde kesiliyor ya da azalıyor. En istikrarlısı Azerbaycan’dan gelecek gaz gibi görünse de, Rusya’dan gelebilecek herhangi bir kısıntı anında bunların yetmeyeceği kesin.
Kesin olan bir şey de, Türkiye donmasa bile enerji faturasının daha da kabaracağı. Konut abonelerine yansıtılmayan maliyetler, devletin kasasına yansıyor. Hizmetler için gereken vergi gelirleri enerjiye harcanınca da ya yeni vergiler koyuluyor ya da enflasyon yoluyla vatandaşın satın alma gücü düşürülerek kasaya para akıtılıyor.