Enerji Günlüğü - GÜNDER Başkanı Kutay Kaleli, pandemi yüzünden önceki yıllara göre yavaşlayan solar yatırımlarının bu yıl mini YEKA ihaleleriyle verilecek 10-50 MW’lik lisanslar ve hibrit santral projeleriyle canlanacağını söyledi.
Uluslararası Güneş Enerji Topluluğu Türkiye Bölümü (GÜNDER) Başkanı Kutay Kaleli, solar sektöründe 2020 yılındaki gelişmeleri ve 2021 yılına ilişkin beklentileri Enerji Günlüğü’ne değerlendirdi.
Solar sektörü açısından 2020 nasıl geçti?
Covid 19 salgını nedeniyle geçmiş yıllara oranla solar sektöründe durağan bir yıl geçirdik. Çünkü, tedarik zincirinde tıkanmalar yaşandı, süreçler uzadı, projeler yavaşladı ya da ötelendi, ihaleler ertelendi. Öngöremeyeceğimiz pek çok konu ortaya çıktı. Tüm bu sıkıntılara rağmen, projelerdeki gecikmelerin yatırımcıyı daha fazla zarara uğratmaması için Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın(YEKDEM) altı aylığına uzatılması ve yeni lisanslı santrallerin işletmeye alınması gibi olumlu gelişmeler de yaşandı.
Sektördeki en önemli gelişmeler nelerdi?
Sektör açısından geçen yılın en önemli gelişmelerinden biri Çatı GES pazarının hızlanmasıydı. Yenilenebilir kaynak alanları (YEKA) GES-1 projesinin kademeli olarak işletmeye ve entegre güneş paneli fabrikasının üretime alınması da bir diğer önemli gelişmeydi. Hibrit yönetmeliğinin yayınlanması da ilave güneş santrali kapasitesi yaratılmasını sağlayacak çok önemli bir adım oldu.
Aktörlerin beklediği ancak yapılamayan neler var?
Mini YEKA olarak ifade ettiğimiz, 10-50 MW arasında değişen paketlerden oluşan toplam 1000 MW’lik YEKA GES-3 ihaleleri yapılamadı. Yaklaşık 4 milyar lira yatırım anlamına gelen bu mini YEKA’lar için başvurular pandemi nedeniyle Ocak 2021’e ertelendi. Bu yarışmalarla ortaya çıkacak kapasite artışı 2021 yılında güneş sektörüne ve ülke ekonomisine can katacak.
Peki geçen yıl kaç MW’lik GES devreye alındı?
Geçen yılın ilk 11 ayında toplam 519 MW’lik güneş santrali devreye alındı ve Kasım 2020 sonu itibariyle toplam GES kurulu gücü 6.513,0 MW’a ulaştı. Yani pandemide bile GES kapasitesinin yüzde 10 civarında arttığını görüyoruz. Aslında bu oranla 2020 yılı beklentiyi yakaladık. Tabii pandemi nedeniyle önceki yıllara göre beklentilerimizi düşük tutmak zorunda kaldığımızı da belirtelim. Nihayetinde yenilenebilir kaynaklı kurulu güç 2020 sonlarına doğru 47 bin megavat dolaylarına ulaştı ve bu toplam kurulu gücün yarısından fazlası demek.
GES’lerin elektrik üretimindeki payı ne durumda?
Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi 2000’li yıllarda 34 milyar kilovatsaat iken 2019 yılında bunun yaklaşık dört katına çıkarak 133 milyar kilovatsaate ulaşmıştı. 2020’nin ilk 9 ayında ise toplam elektrik üretiminde hidroelektrik santrallerinin payı yüzde 29, rüzgarın payı yüzde 8, güneşin payı yüzde 4, jeotermalin payı yüzde 3 ve biyokütlenin payı yüzde 2 olarak gerçekleşti.
Bu yıl solar sektöründe hangi alanlarda büyüme bekliyorsunuz?
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporlarında da vurgulandığı gibi güneş enerjisi dünya elektrik piyasalarının yeni kralı. GÜNDER olarak, sektörün gelişimi için Serbest Piyasada Yatırım İmkanı, Yenilenebilir Enerji Tedarik Anlaşmaları, yani kısaca YETA'lar, çatı kiralama, hibrit tesisi kullanımının geliştirilmesi ve Mini-YEKA’ların hayata geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Özellikle, hibrit mevzuatında yapılacak düzenlemelerle birlikte güneş enerjili birden çok kaynaklı tesislerin hızla artacağını düşünüyoruz. Bu arada çatı GES yatırımlarının daha da hızlanacağına inanıyoruz.
GES’ler için yeterli trafo/bağlantı kapasitesi var mı?
Yeni GES proje stoku geliştirme hızı ile bağlantı kapasitesi tahsis hızından memnun değiliz. Arazi tipi GES’lerin kurulumlarında ve yapılan düzenlemelerin uygulanabilirliğinde kamuya çok büyük görevler düşüyor.
Sizce solar sektöründe öne çıkacak yeni dinamikler neler?
Güneş enerjisine yönelik maliyetler her geçen gün azalıyor. Küresel pazarda daha ekonomik, daha yüksek verimli ürünler piyasaya sürülüyor. Depolama teknolojilerindeki gelişmeler de konut abonelerinin hem kendi elektriğini üretmesine hem de bunu yedeklemesine izin verecek noktaya geldi, geliyor. Bu da, daha geniş bir kesimi alternatif çözümlerden yararlanabilecek bir esnekliğe sahip kılıyor.
İçinde bulunduğumuz şartlar buna uygun mu?
Bu alandaki yatırımların artması için en büyük destek, rekabetçi, esnek ve teknoloji ile yakın temaslı bir piyasanın hayata geçirilebilmesi olacaktır. Bakanlığımız ve diğer düzenleyiciler ile özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri olarak hep birlikte yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişimine yönelik kararlılık ile daralmayacak ve sürdürülebilir bir piyasa oluşturmak bu yılki hedeflerimizin başında geliyor.
Solar, karbon ayak izini azaltmaya yönelik faaliyetlerin neresinde?
Tüm dünya çevre dostu, yeşil, rekabetçi ve kapsayıcı bir ekonomiye geçiş için gereken yatırımları teşvik etmek zorunda. Bu alanlardaki yükümlülüklerin üzerine bir de pandemi ile mücadele zarureti ortaya çıktığını unutmayalım. Pazarda rekabet avantajı elde etmek için hem ülkelerin hem de şirketlerin yenilikçi ve düşük maliyetli çözümler geliştirmeye odaklanması ve bunu sürdürülebilir kılması şart.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü
