Enerji Günlüğü - Turcas Petrol A.Ş. Operasyonlar Direktörü Arkın Akbay, Türkiye’nin enerjideki kaynak tercihlerinin, ihracat hedeflerini doğrudan etkileyeceğini söyledi.

Turcas Petrol A.Ş. Operasyonlar Direktörü Arkın Akbay Enerji Günlüğü ve DÜNYA Gazetesi tarafından düzenlenen Türkiye’de yerli kömür yatırımları konulu yuvarlak masası toplantısına katıldı. Arkın Akbay, Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni ve DÜNYA Gazetesi Yazarı Mehmet Kara’nın moderatörlüğünde gerçekleştirilen toplantıda şu görüşleri dile getirdi:

“COP21 Paris Anlaşması ve öncesindeki görüşmelerde finansman kuruluşlarının özellikle yüksek verimli ultrasüperkritik kazanlara sahip olmayan kömür projelerini desteklememesi görüşü öne çıktı. Bazıları da yeni inşa edilecek kömür yakıtlı elektrik santrallerine hiç destek vermemeyi savundu.

Türkiye ihracata dayalı bir kalkınma modeli uygulamak istiyor. Bizim elektrik fiyatları megavatsaat (MWh) başına 40-45 dolar seviyesinde. Gelecekte Avrupa pazarına mal satarak kar etmek istiyorsak hem fiyat ve dolayısıyla maliyet hem de standart olarak rekabet edebilir olmalıyız.

Avrupa Birliği tüm ağırlıklı portföyünü yenilenebilir enerjiye geçirince “Bana sattığın enerji yenilenebilir kaynaktan üretilmiş olmalı” derlerse ne yapacağız? Yenilenebilir kaynağa yıllardır yaptıkları yatırımlarla elektrik maliyetleri bizim elektrik maliyetlerimizin altında seyredecek, o zaman en büyük ihracat pazarımızda rekabetçi olabilecek miyiz?

Bu yüzden yüksek verimli santral yapıp bunların kapasite kullanımını artırmak zorundayız. Yerli linyit ile çıkabileceğimiz maksimum brüt verimlilik yüzde 38-39’dur. 1.100 ila 1.400 kilokalori/kg’lik kömürle bu verim ne kadar artırılabilir? Yatırım yapmak için gelecekteki fiyatları öngörebilmeniz gerekiyor, satınalma garantili projeler talebin tamamına cevap veremeyeceğine göre onlar sebebiyle azalan piyasa hacmi yeni yatırımcılara hangi mesajı taşıyacak? Rekabetten uzaklaştıran satınalma garantisi verim artışı için nasıl bir teşvik yaratacak?

Türkiye’de bir birim kömür için çıkartılan toplam toprak hacmi maliyetleri ortalamanın oldukça üzerinde. Almanlar kendi sahalarında yatırımlarını dekapajı en yüksek olan alanlardan başlatmış. Şimdi sıfıra yakın dekapajla kömür çıkartıyorlar ve birim maliyetleri çok düşüyor. O yüzden Almanya’nın elektrik üretiminin yüzde 44’ü kömürden elde ediliyor. Sistemin baz yükünü ortalama 3.000-3.500 kcal/kg’lık kömür taşıyor. Biz ise dünyada rekabet edebilmek için bu ısıl değere yerli kaynak diye teşvik vermek istiyoruz ama bu durumun piyasada bir verimsizlik yaratmasının da önüne geçmemiz gerekiyor. Rekabetçi piyasanın değer yaratması gerekirken, satın alma garantili projeler rekabetin yaratacağı etkiyi düşürüyor. Hâlihazırda verimi daha yüksek enerji üreticileri varken, yerli kaynak değil diye üretim portföyünün dışında bırakılması, nihayetinde sisteme bir maliyet getirecek ve bu maliyeti ya devletimizin hazinesi ya da son tüketici taşıyacak. Burada yarattığımız toplam kısa, orta ve uzun vadeli değeri derinlemesine düşünmekte büyük fayda var.

Enerjide dış kaynağa bağımlılığın önüne geçmeyi başka bir şeyin pahasına yapıyorsak, bunu farklı yöntemlerle daha ekonomik hale getirebiliriz, her zaman teşvikle kontrol altında bir piyasa yapısı olumlu sonuç yaratmayabilir. Önümüzde alım garantili yap-işlet ve yap-işlet-devret örnekleri bulunuyor, elektrik piyasasının gelişimine 20 yıl ket vurmuş bir arz güvenliği hikâyesidir.

Enerji yatırımcıları doğal olarak kendi operasyonel karlılığına odaklanacak şekilde verimli ve uygun maliyetli yatırıma yönelecektir. Kamu yönetimi ise, bütün sektörlere bakıp ülkenin toplam pastasını büyütmeye yönelir. Toplam refahı artırmak hedefini güder. Herhangi bir kaynağa odaklı değil, çeşitlendirilmiş alana yayması beklenir, doğalı da bu. Bizim de vatandaş olarak talebimizin de bu olması gerekir. Hangi alana yatırım yapacağımızın riskini almak bize düşer. Oyun kurallarının maçın 89’uncu dakikasında değişirse buradan yatırımcılar çok ciddi şekilde hem yara alarak çıkarlar hem de bir sonraki yatırımı yaparken ülkeye olan güveni sorgularlar.” 

Yerli kömür: Teşviklesek de mi yaksak? Yoksa yerinde mi bıraksak?