Enerji Günlüğü - Turcas Petrol AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Aksoy, elektrik sektörünün zor durumda olduğunu belirterek “İlle de bugünkü şartlarda para kazanalım demiyoruz. Sadece ve sadece tesisleri yaşatacak kadar imkan versinler yeter. Sıkıntılar ortadan kalktıkça para kazanacağımız günler de gelir” dedi.
Türkiye’de elektrik sektörü başta olmak üzere özel sektör enerji yatırımcıları son dönemde sıkıntılı günler geçiriyor. Elektrik dağıtım sektörü yüklü döviz borçlarını TL cinsi gelirlerle ödeme sıkıntısında. Özel sektör gaz ithalatçıları Rusya’nın fiyat ve benzeri gerekçelerle uyguladığı kısıntılarla karşı karşıya. Özelleştirmeden santral alan yatırımcılar, toptan piyasa elektrik fiyatlarının düşük seyri yüzünden bir nevi mecbur oldukları yenileme yatırımlarının finansmanında sıkıntılar yaşıyor. Sektörün deneyimli isimlerinden, Turcas Petrol AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Aksoy, enerii sektöründeki duruma ilişkin sorularımızı cevapladı.
Enerji sektörü epey sıkıntılı galiba, neler oluyor?
Türkiye piyasası içinde elektrik sektörü bütün segmentleriyle çok zor durumda. Fakat biz bu durumu geçici olarak görüyoruz. Özellikle yabancı ortaklarımızı geçici olduğuna ikna etmeye çalışıyoruz. Onlar bizlerin yönlendirmesiyle Türkiye'ye de güvenerek çok büyük yatırımlar yaptılar ve çok büyük paralar kaybediyorlar.
İş nereye varacak böyle giderse?
Bunları hükümete anlatabildik. Bizi dinlediler. Çok umutluyuz ki çözüm gelecek. Ve kat’iyetle ‘Aman ille de bugünkü piyasa şartlarında para kazanalım’ demiyoruz. Para kaybetmeyelim yeter. Ortada bir yük varsa ve nasıl ki sokaktaki vatandaş bunu çekiyorsa, biz de çekelim. Ama kurulmuş bu tesisler çalışmazsa, ileride bütün ülkeye zarar verir. Bize bu zor şartlar altında sadece ve sadece tesisleri yaşatacak kadar imkan versinler yeter. Sıkıntılar ortadan kalktıkça para kazanacağımız günler de gelir.
Peki hükümet sizi anladığına göre ne yapacak ya da yapmasını bekliyorsunuz?
Evvela kamu otoritesinin devlet özel sektör ayrımı yapmadan memleketin menfaatini ön planda tutması gerekiyor. Şu anda bu düşük petrol ve enerji fiyatlarıyla Türkiye’nin sübvansiyonları ortadan kaldırma fırsatı elinde. Sübvansiyonlar ortadan kalkar ve hakikaten serbest pazar şartları birebir çalışırsa sürdürülebilir bir büyüme sağlanır.
Para kazanacağımız günler gelir derken, ne zaman?
Biz hayatımız boyunca Türkiye enerji piyasasına yatırımlar yaptık. Biz kaybederiz, batarız çıkarız ama haksız rekabetle karşılaşmayacağımıza inandığımız sürece daha iyi teknolojiyle daha iyi çözümlerle yeniden gelebiliriz. Bu, ülkenin yararınadır. Kamu şirketleri özel sektöre karşı kullanıldığı takdirde belki o kurumlar yaşatılabilir ama özel sektör paranın da ötesinde, bu piyasaya olan güvenini kaybeder. Bugüne kadar çok büyük emeklerle oluşturduğumuz bu güveni kaybetmemiz de toplamda ülkeye kaybettirir.
Kamu kuruluşları özel sektör karşısında nasıl destekleniyor?
Halen elektrik üretiminde devletin çok büyük ağırlığı var. Ama yüzde 100 müdahale etme şansı da var. Ondan daha önemlisi piyasayı domine etmeye çalışıyor. Doğalgaz elektrikten ayrı bir şekilde liberalleşemez. İkisi bir arada özelleşmeli. Turcas’ın da öncülüğünde özel sektör olarak yıllarca sağlıklı bir piyasa oluşturmanın peşinde koştuk, Enerji Piyasaları İşletme AŞ’nin (EPİAŞ) kurulmasını sağladık. Ama bunu işler hale getirmemiz, kaynaklarımızı çeşitlendirmemiz gerekiyor.
Devlet tamamen çekilmeli diyorsunuz yani...
Artık devlet bıraksın, özel sektör daha iyi şartlarda doğalgaz getirebilecek güce ulaştı. Daha önce devletin 10 senelik riskini özel sektöre devredemem, onlara güvenemem dediler. Başlangıçta öyleydi ama bugün öyle değil. Özel sektör çok daha güçlü, esnek, kendi pazarlık ve pazar tecrübeleriyle daha uygun şartlarda mal getirme şansına sahip. Sadece devletin kontrolünde bir doğalgaz ithalatı olmamalı...
Türkiye doğalgazda dışa bağımlı, ne yapmalı?
Türkiye'nin menfaatleri bakımından Rusya’dan gaz getirecek dört hatlı, Türk Akımı’nın muhakkak yapılması gerekir. Doğu Akdeniz gazının gelmesi gerekir, Irak gazının gelmesi gerekir, Türkmenistan gazının gelmesi lazım. Birkaç LNG terminalinin daha yapılıp altyapıya bağlanabilmesi ve de mevcut altyapının geliştirilmesi lazım. Çok önemli bir nokta daha var. Tuzgölü'ndeki depolama imkanını artırmamız gerekir. Bunları yaptığınız takdirde siz hakikaten bu bölgeden gazın ve elektriğin piyasasının oluşmasına, Enerji Borsası’nın mükemmel çalışmasına imkan verirsiniz.
Enerjide teknoloji konusunda da dışa bağımlı değil mi Türkiye?
Teknoloji aslında eskisi kadar zor olmayacak. Eski devir kapandı. Dünyada ilim bilim dijital komünikasyon sayesinde öylesine iç içe girdi ki... Eğer biz sağlam bir altyapı kurarsak kendi teknolojimizi geliştiririz. Şu anda hiç olmazsa onların teknolojisini kullanarak Türkiye'nin imkanlarını çok daha değerli hale getirmek lazım.
Yani bağımlılıktan kurtulmak için de mevcut teknoloji lazım öyle mi?
Gübre yapacaksanız en iyi teknolojiyi getirin. Gazdan gübre yapın, boş araziyi sulama imkanlarını sağlayın, ucuzluk getirin, ürettiğinizi ihraç edin. Diyelim ki gıdada çok iyi bir teknoloji geliştirme imkanın yok. Ama o alandaki teknolojiyi kullanman gerekiyorsa kullanmalısın.
Mehmet KARA
