Enerji Günlüğü - Doğalgaz ve kömür fiyatlarındaki artışla Avrupa’da elektrik fiyatları ikiye, üçe katlandı. Türkiye’de de gözler doğalgaz için BOTAŞ’tan, elektrik için EPDK’dan gelecek yeni fiyat tarifelerinde. İki haneli tarife artışı şaşırtmayacak.
Son haftalarda tüm dünyada ekonomi gündeminin ilk sıralarında enerji var. Bunun nedeni, petrol, doğalgaz ve buhar kömürü gibi birincil enerji kaynağı birim fiyatlarının sert şekilde artması. Söz konusu artışlar, tüm ekonomik faaliyetler üzerinde doğrudan ve elektrik fiyatları üzerinden de dolaylı şekilde etkili oluyor.
Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid 19 salgını Avrupa enerji sektörünü de vurdu. Avrupa’da hem elektrik hem de doğal gaz fiyatları son bir ayda ikiye katlanırken, 9 aylık artışlar ise yüzde 250’leri aştı. Bu arada hampetrol fiyatları da son bir yılda neredeyse ikiye katlandı.
Gelişmeler, enerjide dışa bağımlı ülkeler arasında yer alan Türkiye’yi de etkiliyor. Petrol fiyatlarındaki artış, Türkiye’nin uzun vadeli doğalgaz alım kontratlarındaki fiyatları geriden de olsa yukarı yönde etkiliyor. Bu arada spot piyasalarda doğalgaz ve elektrik fiyatları bir süredir yükseliş sergiliyor.
AVRUPA’DA ELEKTRİK FİYATI İKİYE ÜÇE KATLANDI
İngiltere’de bu yılın Ocak ayında megavatsaat (MWh) başına yaklaşık 90 Euro olan spot elektrik fiyatı üçe katlanırken, bu rakamlar son bir ayda neredeyse ikiye katlandı. Ağustos ayında başına 125,20 MWh/Euro seviyesindeki elektrik fiyatları Eylül’de 240.30 Euro’ya kadar yükseldi. Sadece İngiltere’de değil İtalya, İspanya, Almanya, Fransa ve Bulgaristan, Yunanistan ve Polonya’da da yüksek oranda elektrik fiyat artışları yaşandı. İtalya’da elektrik fiyatları son bir ayda yüzde 30 yükseldi. Ağustos’ta MWh başına 125,20 Euro olan spot elektrik fiyatı Eylül’de 145,98’e ulaştı. İtalya ve İspanya’da da elektrik fiyatları yılın ilk dokuz ayında 2,5 kat arttı. Almanya’da da Ocak’ta 52,81 Euro seviyesinde bulunan spot elektrik fiyatları, Eylül’de 130 Euro’ya dayandı. Bulgaristan yüzde 220’lik, Polonya ise yüzde 100’lük elektrik fiyat artışlarına sahne oldu.
TÜRKİYE’DE ARTIŞ SINIRLI KALDI
Dünyada ve özellikle Avrupa’da yaşanan enerji fiyatı patlaması, Türkiye piyasalarına tam yansımış değil. Türkiye’de Eylül’deki spot elektrik fiyatları MWh başına 52,85 Euro ile Avrupa’dan çok daha aşağı seviyelerde. Ancak Türkiye’deki fiyatlar zaten önceden de Avrupa ülkelerinin oldukça altındaydı. Ocak 2021’de MWh başına 33 Euro seviyesinden şu anki seviyelere yükseldi. Bu da Türkiye’deki spot elektrik fiyatlarında yaklaşık yüzde 65-70’lik bir artışa tekabül ediyor.
AVRUPA’DA DOĞALGAZ FİYATI DA 2.5 KATINA ÇIKTI
Avrupa’nın en önemli doğal gaz ticaret merkezlerinde de fiyatlar yükseldi. İngiltere’de bulunan NBP’de ilk dokuz ayda yüzde 250’yi aşan fiyat artışı diğer önde gelen piyasalarda da yaşandı. Almanya (Gaspool) ticaret merkezinde Ocak’ta 19,96 Euro/MWh seviyesindeki doğal gaz fiyatı Eylül’de yüzde 300’e yaklaşan artışla 57,45’e çıktı. Hollanda’daki TTF doğal gaz ticaret merkezinde de doğal gaz fiyatları ilk dokuz ayda yüzde 270’in üzerinde arttı. Türkiye’deki doğal gaz fiyatları da yine aynı şekilde Avrupa piyasalarının çok daha gerisinde bulunuyor. Bu yılın Ocak ayında megawatt saat başına 13,70 euro olan doğal gaz birim fiyatı Eylül’de 21,27 oldu.
GÖLER GAZ VE ELEKTRİK TARİFELERİNDE
Birincil enerji kaynaklarının fiyatlarında yaşanan yükselişin, yurt içi enerji tüketim fiyatlarına yansıması da kaçınılmaz. Son dönemdeki enerji emtiası fiyat artışlarının, 1 Ekim 2021 tarihinde BOTAŞ tarafından açıklanacak aylık (Ekim) doğalgaz satış tarifeleri ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun duyuracağı yılın son çeyreğinde geçerli elektrik satış fiyatı tarifeleriyle tescillenmesi bekleniyor.
BOTAŞ’IN MALİYET ARTIŞI FİYATA YANSIYACAK
Doğalgaz satış tarifeleri son olarak Eylül ayı başında güncellenmişti. BOTAŞ iki günlük gecikmeyle yaptığı duyuru ile sanayide ve elektrik üretiminde kullanılan doğalgaz fiyatlarını yüzde 15 arttırmış, konutlara verilen gazın fiyatlarını ise sabit bırakmıştı. BOTAŞ, Ekim ayı için yapacağı fiyat ayarlamalarında ithalat fiyatlarına bakarak hesaplayacağı ortalama maliyeti dikkate alacak. BOTAŞ’ın bu kez hem sanayi aboneleri ile elektrik santrallerine, hem de konutlara satılan gaz fiyatlarını yükseltebileceği konuşuluyor. Fiyat artış oranının sanayi ve elektrik üretimi amaçlı gazda iki haneli rakamları bulması şaşırtıcı olmayacak.
ELEKTRİK MALİYETLERİ YÜKSELDİ
Yılın son üç aylık döneminde geçerli olacak elektrik satış fiyat tarifelerinin de EPDK tarafından en geç 1 Ekim’de duyurulması bekleniyor. Elektrik santrallerine verilen doğalgaz fiyatına geçen ay yapılan yüzde 15’lik zam ile son bir ay içinde yaşanan yeni fiyat artışlarının elektrik tarifelerine yansıtılması gerekiyor. Ayrıca son dönemde ithal kömür santrallerini rekabet edebilir fiyatlardan üretim yapamaz hale getiren uluslararası buhar kömürü fiyatlarında yaşanan artışların da bir şekilde elektrik tarifeleri üzerinde yukarı yönlü etkide bulunacağı açık. Elektrik fiyatlarına zammı kaçınılmaz hale getiren bir başka faktör de, ortalama yağış miktarlarının düşük kalması, bir başka deyişle kuraklık nedeniyle barajlı hidroelektrik santrallerindeki su seviyelerinin çok düşük kalması. Türkiye, HES’lerin üretemediği elektriğin büyük bölümünü fiyatları yükselmiş kömür ve doğalgazdan elde etmek zorunda ki, düzenleyici kurumun bunu dikkate almaması düşünülemez. Tüm gelişmeler, elektrik tarifelerinde çift haneli bir artış yapılabileceğini işaret ediyor.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü
