İster iklim değişikliği kaynaklı deyin ister dönemsel bir durum olarak kabul edin, Türkiye son dönemde peş peşe kurak yıllar yaşadı. Bu durum, tarımda olduğu kadar enerji alanında da kendisini hissettirdi, hissettiriyor.
Son dönemde ülkedeki ortalama elektrik üretim maliyetlerinde yaşanan artışın arkasındaki faktörlerden biri de buydu.
Çünkü barajlardaki su seviyesi, olağan dönemlerin çok çok altında kalmış, hidroelektrik santrallerinden yeterince elektrik alınamamıştı.
Ortaya çıkan arz açığı doğalgaz ve ithal kömür santrallerinin daha fazla çalıştırılmasıyla kapatılmaya çalışılmıştı. Hatta bunlar bile yetmemiş, geçtiğimiz yaz sonlarında kısmi ancak yer yer etkili elektrik kesintileri de yaşanmıştı.
Suya göre daha pahalı ithal kaynakların payı arttığı için ortalama elektrik üretim maliyetinin artması da cabası...
Peki bu yıl durum ne merkezde?
Önce iyi haber. 2021-2022 kışında Türkiye önceki yıllara göre daha bol yağış aldı. Öyle ki, iklim değişikliğinin atmosfer hareketleri ve yağış rejimi üzerindeki denge bozucu etkisiyle sel felaketlerine yol açacak derecede yoğun yağışlara da tanık olduk. Bol yağış, İstanbul’un içme suyunu sağlayan barajlar dahil bazı havzalarda su seviyelerini yukarı taşıdı. Ancak enerji konusunda çok da iyimser olmak için erken. Geçtiğimiz yıl elektrik maliyetinin artmasında ve elektrik kesintileri yaşanmasında etkili olan HES barajlarında bu yıl su miktarının olağan seviyelere yükseleceğinin garantisi yok.
Fırat’ın ana kollarından Murat Çayı üzerindeki üç hidroelektrik santralini işleten Kalehan Enerji’nin Genel Müdürü Gültekin Keleş, bu yıl ülke genelinde olduğu gibi bölgede de yoğun kar yağışı görüldüğünü söylüyor. Keleş’ın verdiği bilgiye göre bu yağışlar, HES barajlarındaki su seviyesini beklendiği ölçüde yükseltmedi. Bu durum biraz da kar tabakasının üzerine yağmur düşmemesinden kaynaklanıyor.
Ancak asıl faktör, geride kalan son 7 yılda yaşanan kuraklık. Çünkü yavaş yavaş eriyen kar barajları doldurmak yerine, yeraltı su havzalarını besledi, yüzeydeki kurumuş toprağı ıslattı. Yağışlar uzun yıllar ortalamasını yakaladığı takdirde bundan sonraki yıllarda barajlardaki su seviyeleri de olağan seviyelere yükselir ve HES’lerden daha yüksek elektrik elde edilebilir.
Sonuç itibariyle, Türkiye’nin bu yıl bol yağış alması çok değerli. Ancak HES’lerin beklenen verimi sağlayabileceğini söylemek için yakın gelecekteki yağış seviyelerini görmek gerekecek.