DR. NEJAT TAMZOK

Madencilik endüstrisinde 100 yenilik (I) yazısının ilk bölümü için tıklayınız...  

Madencilik endüstrisinde 100 yenilik (II) 

CEVHER YATAĞININ TANIMLANMASI

22 Yapısal kuyu logları

Sondaj kuyusu boyunca yer alan çatlakların sayısallaştırılması, jeolojik çevrenin daha iyi anlaşılmasını ve kayaçların mekanik özelliklerinin daha net değerlendirilmesini sağlar. Artık, kuyu içerisine optik, sonik ya da kızılötesi mikro-kameralar yerleştirmek suretiyle, pek çok parametrenin, kayaç numunesi alınmaksızın doğrudan sondajın içinde ölçülebilmesi mümkündür.

23 Muhafaza borusu söküm aleti

Jeofizik aramalar sırasında, kuyu operatörleri, muhafaza olarak bilinen metal boruları yerin derinliklerine sürerler. 1,20 ya da 1,82 metre uzunluğundaki borular, daha sonra geri alınır. Muhafaza borularını geri almak üzere yeni geliştirilen bir söküm aleti, metal muhafazayı delik içerisinden minimum güç harcayarak çekmek üzere özel olarak tasarlanmış olup, bir kanca görünümündedir.

24 Jeometalurji

Cevher hazırlama öncesinde, üretilen cevherin optimal karakteristiklerinin mümkün olduğunca hızlı belirlenmesi arzu edilir. Jeometalurji, cevher hazırlamaya ilişkin riskleri erken dönemde azaltabilen yeni ortaya çıkmış bir karakterizasyon alanıdır.

25 Hiperspektral kamera

Her mineral, spektral rengi ya da aralığıyla karakterize edilebilir. Maden işletmeciliği ve aramacılık faaliyetlerinde mineralojik haritalama amacıyla kullanılan hiperspektral kamera, sondaj kuyusu boyunca her minerali karakterize edebilmektedir. Numune Haritalayıcısı olarak da bilinen bu cihaz, 400 ilâ 1,000 nm dalga boylarını kapsayan görünür ve kızıl ötesine yakın spektral aralığın her 2 nm'sinde bir görüntü alır. Daha sonra 300 monokromatik görüntü derlenir. Sonuç, son derece detaylı bir sondaj numune haritasıdır.

26 Mobil laboratuvar

Mobil ve çok parametreli bir sondaj numune laboratuvarı olan LAMROC, kayaç ve minerallerin fiziksel, mineralojik ve kimyasal karakteristiklerini tespit etmektedir. Laboratuvar, numune depolama sahasına kadar yol alabilecek 4x4 çeker bir taşıt tarafından çekilen modifiye edilmiş bir römork üzerine yerleştirilmiştir. LAMROC’da kurulu olan otomatik sistem, çıplak gözle mümkün olmayan ölçümleri sürekli bir şekilde yapabilmektedir.

27 Mekanize yoğunluk ölçümleri

Yığın Yoğunluğu Tartı Birimi (BDWU) karot numunelerinin yoğunluklarını belirlemektedir. Bu mekanize sistem, karot yoğunluk ölçümlerini elle müdahaleye çok az ihtiyaç duyulacak şekilde sağlamaktadır. Aynı zamanda bir bilgisayara bağlanarak, hızlı ve etkili veri girişine de imkân vermektedir.

28 Versaguard

Versaguard, sondaj kulesinin dönen parçalarıyla teması engellemek üzere özel olarak tasarlanmış bir barikat düzeneğidir. Bu, kullanımı kolay taşınabilir barikatlar, sondaj kulesi operatörleri için mükemmel koruma sağlamaktadır.

29 Üç boyutlu jeolojik model

Son on yılda, maden arama ya da maden işletmeciliği veri tabanlarını bilgi yönetimini kolaylaştırmak üzere 3 boyutlu görüntülere ve veri entegrasyon platformlarına dönüştüren pek çok yazılım ortaya çıkmıştır. Bir maden yatağının 3 boyutlu olarak yeniden yapılandırılması, yatağın şeklini ve boyutunu ortaya koyarak, arama ya da madencilik stratejisi geliştirmenin çok daha kolay olmasını sağlamıştır.

30 CORIENTR karot hizalama sistemi

Sondaj kuyuları, yüksek hassasiyetle açılmalıdır. Sondajın fiili yörüngesinin planlanan yolundan büyük ölçüde sapabilme riski bulunduğundan, kuyu boyunca çok sayıda noktanın mekânsal koordinatlarının elde edilmesi önemlidir. Sondaj kuyusu ölçüm dedektörü, sondaj karotunun, alındığı ana kayaç kütlesine göre ya da uzayda mutlak olarak hizalanmasını tespit eden bir ölçüm cihazıdır ve bir jiroskop bu cihazın ana parçalarından birini oluşturmaktadır. CORIENTR olarak adlandırılan bu cihazdan alınan veriler, bilgi yönetiminin sağlanması ve üç boyutlu modellerin geliştirilmesi amacıyla veri entegrasyon platformuna eklenebilir.

31 Baykuş kafa tertibatı

Sondaj programları son derece pahalı faaliyetlerdir ve sondaj karotunun analiz edilmesi ise bir maden yatağını anlamak bakımından fevkalâde önemlidir. Kilitleme sistemleri ve bağımsız mandalların gelişmesi sayesinde, kendinden kilitli baykuş kafa tertibatı, optimum numune kazanımı için tasarlanmıştır. Bu cihaz, numuneyi kaybetme riskini ortadan kaldırmaktadır. Bir piston sistemi, takılı durumdayken mandalları yerlerinde tutmakta; böylelikle kazâra yerlerinden çıkmalarının önüne geçmektedir.

32 Karot matkapları

Yıllar içerisinde pek çok farklı türde karot matkabı geliştirilmiş ve en sonunda daha hızlı delebilen ve daha yavaş aşınan sert ve yüksek performanslı matkap kafaları ortaya çıkmıştır. Söz konusu matkapların yapımlarında kullanılan alaşımlar, delinecek kayaç türüne ve imalatçı firmaya bağlı olarak büyük ölçüde çeşitlilik göstermektedir.

Dr. Nejat TAMZOK / Enerji Günlüğü / Temmuz 2017 

Devam edecek...