Enerji Günlüğü - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 12. Türkiye Enerji Zirvesi’nin açılışında yaptığı konuşmada, enerji jeopolitiğinde yeni bir dönemeçten geçildiğini ifade eden Bakan Dönmez, “2022 başında Rusya-Ukrayna çatışması patlak verdi. Kovid döneminde eksi değerlere kadar inen enerji fiyatları bu kez tarihi rekorlar kırmaya başladı. Yeri geldi yüzde 300’lere 400’lere varan fiyat artışlarını gördük. Toparlanmanın ana girdisi enerji fiyatları jeopolitik gerilimlerle bu denli artınca, bu kez dünyada resesyon ihtimali konuşulmaya başlandı. Hatta bazı ülkelerin teknik olarak resesyona girdiği ifade edildi” dedi.
KRİZ VE FIRSAT BİR ARADA
Şimdi enerji sektöründe “Öngörülebilirlik” konuşulduğunu anlatan Dönmez şöyle devam etti:
“Enerji sektörünün yatırımcıları orta ve uzun vadeli yatırımlarla bir beklenti içerisine giriyorlar. Tabi ki bu yatırımlar belli ihtimaller çerçevesinde değerlendiriliyor. Ancak Kovid ile başlayan ve günümüze kadar uzanan jeopolitik gerilimlerle dünya enerji tarihinde belki de öngörülebilirliğin en az olduğu bir döneme girdik. Tabi ki bu durum kimi ülkeler için kriz, kimi ülkeler için fırsat demek. Bizler bu durumu fırsata çevirmek için elimizden geleni yapıyoruz.”
ENERJİ MERKEZİ TÜRKİYE MESELESİ
Fatih Dönmez, son dönemde Türkiye’nin enerji merkezi haline gelmesinin gündemde önemli bir yer tuttuğuna işaret ederek şunları söyledi:
“Böyle bir görüş bir günde ortaya çıkmadı. Türkiye’nin üretim, teknoloji ve piyasalar noktasında enerji merkezi olma hedefini uzun süredir dile getiriyoruz. Bir sabah kalkıp (biz bugün enerji merkezi olmak istiyoruz) demedik elbette. Ya da Türkiye’nin enerji merkezi olması yönünde dile getirilen uluslararası talepler de bir anda ortaya çıkmadı. Türkiye’nin son 20 yılda enerjide geçirdiği değişim ve dönüşümün bugün meyvelerini topluyoruz.”
TÜRKİYE BU NOKTAYA NASIL GELDİ?
Dünyanın tedarik ve enerji sıkıntısı çektiği bir dönemde Türkiye’nin diğer ülkelerden pozitif yönde ayrıştığını kaydeden Bakan Dönmez, “Evet, fiyatlama konusunda ne yazık ki konjonktürel gelişmeler bizleri de olumsuz etkiliyor. Oluşan bu hasarı en aza indirebilmek için gerekli destek ve teşvik mekanizmalarımızı devreye alıyoruz. Az önce de dediğim gibi, bu noktaya bir günde gelmedik. Bugün 7 uluslararası doğal gaz boru hattına, iki kara, iki deniz LNG tesisine (FSRU), iki yer altı doğal gaz depolama tesisine sahibiz. Saros’ta yeni FSRU tesisimizin inşası devam ediyor. Fiyatların serbest piyasada oluştuğu Organize Toptan Doğal Gaz Piyasasına ve Vadeli Gaz Piyasasına sahibiz. TANAP ve TürkAkım gibi dev projeleri çok kısa zamanda devreye alabilecek teknik yeterliliğe ve işletme kapasitesine sahibiz. Karadeniz gazıyla birlikte yerli gazımız da bu sürece dâhil olunca elimiz daha da güçlenecek.”
ENERJİ MERKEZİ İÇİN YENİ ADIMLAR
Enerji Bakanı Dönmez, enerji arz güvenliğini sağlamak ve enerji merkezi haline gelmek amacıyla Türkiye’deki mevcut hatların kapasitesini artırmak ve yeni kaynak ülke ve güzergâh çeşitlendirmesi yapmak için yoğun bir enerji diplomasisi yürüttüklerini söyledi. Dönmez “Orta Doğu, Orta Asya ve Akdeniz’den gelecek yeni doğal gaz boru hatları ve ülkelerle ortaklaşa hidrokarbon arama ve sondaj iş birlikleri için görüşmeler yaptık. Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Türkiye hem altyapısı hem de gaz piyasalarıyla doğal gaz merkezi olmak için bütün enstrümanlara sahip. İlaveten, yeni hatların ve yeni kaynakların en ekonomik rotasının da Türkiye olması bugün sahip olduğumuz bu altyapının daha da gelişmeye müsait bir potansiyeli olduğunu da gösteriyor.”
YERLİ GAZA DÜŞEN ROL
Türkiye’nin yerli gazının da enerji merkezi haline gelme sürecinde aktif bir role sahip olacağını anlatan Dönmez şöyle konuştu: “Karadeniz’de keşfettiğimiz doğalgazı karaya çıkaracağımız ilk nokta olan Filyos’ta şu an insanüstü bir gayretle çalışmalarımızı 7/24 esasına göre sürdürüyoruz. Derin deniz tabanındaki 170 kilometrelik boru hattının serim işlemini tamamladık. Test ve devreye alma işlemleri devam ediyor. Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi’ndeki çalışmalarımızı da yüzde 80 oranında tamamladık. Deniz tabanından gelecek gazı burada işleyecek, ayrıştıracak, ulusal doğal gaz iletim sistemimize aktaracağız.”
KARADENİZ GAZININ HATTI TAMAM
Yerli gazı ulusal iletim sistemine bağlayacak 170 kilometrelik boru hattı serim ve döşeme işleminin geçen hafta bittiğini kaydeden Enerji Bakanı Fatih Dönmez, “Karadeniz’in 170 kilometre açığından gelecek yerli gazımızı ulusal doğalgaz iletim sistemine bağlayacak BOTAŞ boru hattını da tamamladık. Orada da yine test ve devreye alma işlemlerimiz sürüyor. Biz Cumhuriyetimizin 100. yılında milletimize en büyük hediyelerden birini vermek istiyoruz” diye konuştu.
GELECEK 60 YILIN PROJELERİ
Yerli doğalgaz, nükleer enerji, doğalgaz depolama tesisleri, uç ürün odaklı bor ve maden tesisleri, enerji piyasaları, YEKA’lar gibi yatırımların gelecek 50-60 yılı kapsayacak yatırımlar olduğunu kaydeden Bakan Dönmez, şöyle devam etti: “Türkiye Yüzyılı’nı inşallah Yüzyılın Enerjisiyle aydınlatacağız. Yüzyılın Enerjisiyle gelecek nesillere daha müreffeh bir Türkiye’nin anahtarını sunacağız. Bunu hep birlikte başaracağız inşallah. Sizler yatırımlarınızla, bizler sizlerin ihtiyaç duyduğu her türlü destekle, sivil toplum kuruluşlarımız da bu işin stratejisi ve bilgi kaynağıyla bu işin bir parçası olacak.”
NADİR ELEMENTLER VE ENERJİ
Enerji dönüşümünü konuşan dünyanın petrol ve gazı yakmayıp onların yerine topraktan çıkardığı kritik minerallerle bir yeni bir küresel ekonomi kurmayı tartıştığını anlatan Dönmez, “Bir öncekiler de olduğu gibi bu enerji dönüşümü de yine topraktan geliyor. Birinde toprak altına boru gönderip kaynağı çekerken, şimdi toprağı nadir metaller için kazacak, çıkaracak, taşıyacak ve işleyeceğiz. Uzmanlar ikinci yol daha sürdürülebilir diyor. Fakat nadir metallerde geri dönüşüm son hızda olsa bile, mevcut hızla ancak artan talebin yüzde 10 ya da 20’si karşılanabiliyor” dedi.
ENERJİ DÖNÜŞÜMÜNE İNANILMAZ TEŞVİKLER
Batılı ülkelerin Çin’e devrettiği “üretim sistemlerini” geri almak istediğini ifade eden Enerji Bakanı Dönmez şöyle konuştu. Güneş panelleri, rüzgar türbinleri, piller ve diğer enerji aksamlarının yerinde üretimi için gelişmiş ülkelerin “inanılmaz teşvikler” sağladığını ifade ederek şöyle konuştu:
“Artık yeni bir enerji sanayisi politikası dönemi başlıyor. Buradaki temel sorun şu. Dünya ne yaparsa yapsın, Çin tüm bu yapılanların toplamından daha fazlasını, sübvansiyonlu elektrik ve desteklerle yapıyor. Bugün Batı’daki mevcut üretim kapasitesinin kat be kat fazlası Çin’de var. Ufukta görünen bu tahterevallinin dengesinin bir şekilde değişeceği. Dengeler kararlı bir noktadan, kararsız bir noktaya doğru salınmaya başladığında, tekrardan kararlı olması belli bir zaman alacak. Ve biz hala ufukta o kararlı noktayı göremiyoruz. Bu dönemlerde tek bir geçer akçe var: Enerji sanayileşmemizi hızlandıracağız. Enerji teknolojilerinde önce ülkemiz, sonra yakın coğrafyamız, en nihayetinde de bütün dünya artık hinterlandımız içerisinde olacak.”
HİDROJEN DEĞER ZİNCİRİ
Son dönemde hidrojenle ilgili yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinin artık somut çıktılara dönmek üzere olduğunu kaydeden Bakan Dönmez, “TENMAK’ın sorumluluğunda; hidrojen üretimi, depolaması ve dağıtımından oluşacak bir hidrojen değer zinciri oluşturuyoruz. TENMAK yakın zamanda Hidrojen Teknolojileri ve Yakıt Pilleri ile Karbondioksit Tutma ve Yönetimi alanlarında iki proje desteği çağrısına çıkacak. Hedefimiz net. 2030’da 2 GW olacak elektrolizör kapasitemizi 2053 yılında 35 kat artırarak 70 GW’ye çıkaracağız. Öte yandan, 2035 yılına kadar da hidrojen üretim maliyetini de 2,4 dolardan 1,2 doların altına düşüreceğiz. Böylece hem yeşil dönüşümü hızlandıracak, hem enerji ithalatımızı azaltacak hem de rekabet gücümüzü artıracağız.”
SANAYİCİLERE DÜŞEN GÖREV
Enerji alanındaki yatırımlar konusunda sanayicilere “büyük iş düştüğünü” kaydeden Bakan Dönmez, “Elbette üretin deyip geri çekilmiyoruz. Ne tür ihtiyacınız, isteğiniz, talebiniz varsa hepsini karşılamak için sizlerle yakın temas halindeyiz. Şimdi, farklı bir küresel oluşumda sizlerin dinamizmi ile geldiğimiz başarı hikâyesini bizden sonrakiler için çağ atlamış bir enerji sistemine dönüştürmemiz gerekiyor” diye konuştu.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü
